Journal or Publication Title:

Ցեղասպանագիտական հանդես=Journal of Genocide Studies=Журнал исследований геноцида

Date of publication:

2023

Volume:

11

Number:

1

ISSN:

1829-3980

Additional Information:

Карапетян Анна К., Karapetyan Anna K.

Other title:

Смирна и Великая катастрофа в чешских источниках ; Smyrna and the Great Catastrophe in Czech Sources.

Coverage:

62-76

Abstract:

Չեխերեն գրավոր աղբյուրներում 19-րդ դարի վերջի Զմյուռնիայի, ապա նաև 1922 թ. սեպտեմբերին քաղաքում բռնկված աղետալի հրդեհի մասին ուշադրության արժանի տեղեկություններ կան։ Դրանք սակայն երբևէ գիտական առանձնակի ուսումնասիրության և վերլուծության նյութ չեն դարձել ոչ միայն հայկական գիտական շրջանակներում, այլև Չեխոսլովակիայում, որտեղ Հունաստանում բռնկված քաղաքացիական պատերազմից հետո ապաստանած մեծաքանակ հունական համայնքը կարող էր հետաքրքրության ալիք բարձրացնել։ Մինչդեռ Զմյուռնիայի մասին չեխերեն հրապարակումներ կան և՛ պարզ ուղեգրություններում, և՛ ազգագրական ու աշխարհագրական հետազոտություններում, և՛ ավաղ քաղաքական հստակ ուղղվածությամբ արևելագիտական մենագրություններում։ Օսմանյան կայսրության դաշնակից Ավստրո-Հունգարիայի մաս լինելու փաստը նախ պարտադրյալ, ապա նաև սովորութային երանգներ է հաղորդել չեխական և չեխոսլովակյան լրատվությանը, ինչի դեմ արդեն նորանկախ Չեխոսլովակիայում հանդես է եկել գրող և ճանապարհորդ Կարել Հանսան։ Հոդվածում ներկայացվող օրինակները կարևոր, իսկ երբեմն էլ եզակի են իբրև թեմայի մասին նոր աղբյուրներ։
Чешские письменные источники содержат заслуживающие внимания сведения о Смирне конца 19-го века, а также о катастрофическом пожаре, вспыхнувшем в городе в сентябре 1922 года. Однако они никогда не становились темами для отдельных научных исследований и анализа не только в армянских научных кругах, но даже в Чехословакии, где обосновавшаяся после разразившейся в Греции гражданской войны большая греческая община могла бы вызвать волну интереса. Публикации о Смирне на чешском языке есть и в простых рассказах о путешествиях, и в этнографических и географических исследованиях, и в востоковедческих монографиях, но иногда с явной политической направленностью. Факт нахождения в составе Австро-Венгрии, союзниццы Османской империи, придал чешской прессе сначала вынужденный, а затем и привычный тон, против которого уже в независимой Чехословакии выступил писатель и путешественник Карел Ганса. Представленные в этой статье примеры важны, а иногда и уникальны как новые источники по теме.
Czech written sources contain noteworthy information about Smyrna at the end of the 19th century, as well as about the subsequent Great Fire that broke out in the city in September 1922. Nevertheless, neither of these timeframes have been thoroughly researched, nor analysed, whether in Armenian academic circles or even in Czechoslovakia, where a large Greek community – who took refuge there after the Greek Civil War – could have raised a wave of interest. Meanwhile, there are extracts about Smyrna in ordinary Czech travelogues, in ethnographic and geographical studies, in addition to oriental monographs, which unfortunately sometimes carry a clear political connotation. Having been a part of the Austro- Hungarian Empire-an ally of the Ottoman Empire-meant that Czech and Czechoslovak media had a forced and subsequently customary tone respectively, against which the writer and traveler Karel Hansa spoke out in the newly-independent Czechoslovakia. The examples presented in this article are significant and in certain cases unique new sources on the topic.

Place of publishing:

Երևան

Publisher:

ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ

Format:

pdf

Identifier:

oai:arar.sci.am:381617

Language:

hy ; ru ; en

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան