The Image of the Middle Ages in Vahagn Davtyan’s Two Versions of the Poem “Tondraketzis” ; Образ средневековья в двух версиях поэмы Ваагна Давтяна «Тондракийцы»

Թոնդրակեցիներ ; պոեմ ; միջնադարի պատկեր ; Վահագն Դավթյան

163-178

Հոդվածում դիտարկված է, թե որքան հարազատորեն է պատկերված միջնադարը Վ․ Դավթյանի «Թոնդրակեցիներ» պոեմի երկու տարբերակներում՝ լույս տեսած 1961 և 1969 թթ․։ Ինչն է նոր ժամանակի մարդուց ներդրված այդ զարմանալի, հետաքրքիր և գոյության իր օրենքներով ապրող ժամանակաշրջանում, և ինչն է, որ այնքան էլ իրենը չէ։ Այդ նպատակն իրականացնելու համար ասելիքը ձևակերպված է երեք խնդրադրությամբ՝ կյանքի պատկերը, թոնդրակյան աղանդի ընկալումը, ժամանակի և տարածության ընկալումը։ Նկատված է, որ առաջին տարբերակի՝ միջնադարի հովվերգական պատկերը երկրորդ տարբերակում դարձել է առավել ռեալիստական՝ այդպիսով ընթերցողին միանգամից ներքաշելով ժամանակի խնդիրների մեջ՝ օտարի տիրապետություն՝ իր բացասական հետևանքներով, սոցիալական խնդիրներ, եկեղեցի-հասարակություն հարաբերություններ, թոնդրակյան աղանդ։ Պոեմում թոնդրակյան աղանդն ընկալված է որպես հասարակական պայքար։ Հետագայում բանաստեղծը վերանայում է այս հանգամանքը, և երկրորդ տարբերակում սոցիալական սրությունը փոխարինվում է ազգային պայքարի, օտարի լծից ազատագրվելու և ոչ թե միայն ընդդեմ եկեղեցու և աշխարհիկ տերերի դեմ պայքարի։ Ի տարբերություն միջնադարի մարդու՝ աշխարհի կործանման և Աստվածորդու վերաբերյալ սպասումներին՝ պոեմում ընդգծվում է մարդ փրկիչի գաղափարը, ինչն էլ արտացոլվում է Սմբատ Զարեհավանցու կերպարում։ Ժամանակի և տարածության ընկալումը հետաքրքիր է նրանով, որ մարմնավորվում է թոնդրակյանների դիտանկյունից՝ ըստ թոնդրակյանների ընկալման։ Աշխատանքի կարևորությունը պայմանավորված է Վահագն Դավթյանի ստեղծագործության նորովի գնահատման անհրաժեշտությամբ, իսկ արդիականությունը՝ պոեմի բովանդակային հաղորդագրության նորովի ընկալմամբ։ Գիտական նորույթը միջնադարյան բուն իրականության և պոեմում ներկայացված Խորհրդային գաղափարաբանության ազդեցությունը կրող հեղինակային իրականության նորովի համեմատությունն է։
This article examines how faithfully the Middle Ages are portrayed in the two versions of V. Davtyan’s poem Tondraketzis, published in 1961 and 1969. It explores what elements of the era, fascinating and defined by its unique laws of existence, are authentically medieval, and what reflects the perspective of a modern individual. To achieve this, the analysis is structured around three key aspects: the depiction of life, the perception of the Tondrakian sect, and the understanding of time and space. It is noted that the idyllic portrayal of the Middle Ages in the first version transforms into a more realistic depiction in the second version. This realism immediately immerses the reader in the issues of the era: foreign domination and its negative consequences, social problems, church-society relations, and the Tondrakian sect. The sect is presented as a form of social struggle. However, the poet reinterprets this in the second version, where the social conflict is replaced by themes of national struggle and liberation from foreign oppression, rather than merely opposing the church and secular rulers. Unlike the medieval worldview, which revolved around expectations of apocalyptic destruction and divine salvation, the poem emphasizes the concept of a human savior, reflected in the character of Smbat Zarehavantsi. The perception of time and space is particularly intriguing as it is described through the Tondrakians’ perspective. The importance of this work lies in the need for a renewed appreciation of Vahagn Davtyan’s oeuvre, while its relevance stems from the poem’s contemporary resonance. The scholarly novelty lies in the comparison between the historical reality of the Middle Ages and the author’s reinterpretation influenced by Soviet ideology․
В статье рассматривается, насколько достоверно изображено Средневековье в двух версиях поэмы В. Давтяна «Тондракийцы», опубликованных в 1961 и 1969 годах. Исследуется, что именно привнесено в эпоху, живущую по своим уникальным законам существования, человеком новой эпохи, и что является по-настоящему средневековым. Для достижения этой цели анализ строится вокруг трех ключевых аспектов: образ жизни, восприятие тондракской ереси и понимание времени и пространства. Отмечено, что пасторальный образ Средневековья, представленный в первой версии, трансформируется во второй в более реалистичный, что сразу вовлекает читателя в проблемы эпохи: иностранное господство с его негативными последствиями, социальные проблемы, отношения между церковью и обществом, тондракская ересь. В поэме тондракская ересь представлена как форма общественной борьбы. Однако во второй версии автор переосмысливает это обстоятельство: социальная острота уступает место национальной борьбе, освобождению от чуже- земного ига, а не только противостоянию церкви и светским правителям. В отличие от мировоззрения средневекового человека с его ожиданиями конца света и мессианской надеждой, в поэме акцент сделан на идее человека-спасителя, воплощенной в образе Смбата Зарехаванци. Понимание времени и пространства также интересно тем, что описывается с точки зрения тондракийцев. Актуальность данной работы обусловлена необходимостью нового осмысления творчества Ваагна Давтяна, а современность – свежим восприятием содержания поэмы. Научная новизна заключается в сравнении подлинной реальности Средневековья и авторской реальности, отражающей влияние советской идеологии.

Երևան

ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ.

Հոդված

pdf

սեղմիր այստեղ կապին հետևելու համար