Journal or Publication Title:
Արվեստագիտական հանդես=Искусствоведческий журнал=Journal of Art Studies
Date of publication:
Number:
ISSN:
Official URL:
Additional Information:
Չեպալով Ալեքսանդր, Chepalov Oleksandr
Title:
Компаративный анализ сценических интерпретаций балета Арама Хачатуряна «Спартак»
Other title:
Արամ Խաչատրյանի «Սպարտակ» բալետի բեմական մեկնությունների համեմատական վերլուծություն ; A comparative analysis of stage interpretations of the ballet “Spartacus” by Aram Khachaturyan
Creator:
Subject:
Арам Хачатурян ; Искусствоведение
Uncontrolled Keywords:
балет «Спартак» ; проблема идейности в искусст ; зрелищность в сценических жанрах ; история советского балета
Coverage:
Abstract:
Представлен сравнительный анализ основных постановок балета А. Хачатуряна «Спартак» в исторической последовательности и по мере их приближения к симфонической сущности балетной музыки А. Хачатуряна на пути от хореодрамы. Рассмотрены стилизационная (Л. Якобсона), драмбалетная (И. Моисеева и ей подобные) постановки, а также принципиально новая художественно и идеологически выдержанная версия Ю. Григоровича. Последняя также послужила основой для подражания и вызвала целый ряд рефлексий на тему освободительной борьбы и других актуальных лозунгов советской идеологии в странах Восточной Европы и в Австралии, Гонконге и Африке. С развалом СССР и тотальным крушением социалистического миропорядка интерес к балету А. Хачатуряна не исчез, что объясняется многозначностью, богатством внутреннего содержания и эмоциональной экспансией музыки армянского композитора. Тема освободительной борьбы и воинствующего героизма стали сочетаться с яркими зрелищными элементами (Г. Ковтун, Н. Касаткина и В. Василёв), что показательно для тенденций визуализации сценических жанров и культа кинематографа, в том числе голливудского фильма «Спартак». В статье показана существенная разница между литературной основой балета – романом итальянца Р. Джованьоли «Спартак» и книгой американского писателя Г. Фаста, который был экранизирован в США. Проведены параллели между «Спартаком» А. Хачатуряна и «Чиполлино» К. Хачатуряна по книге Д. Родари, адаптирующей идеи свободы и братства для детской аудитории.
Ներկայացված է Ա. Խաչատրյանի «Սպարտակ» բալետի հիմնական բեմադրությունների համեմատական վերլուծությունը՝ պատմական հերթականությամբ եւ ըստ նրանց մերձենալը Ա. Խաչատրյանի բալետային երաժշտության սիմֆոնիկ էությանը՝ դրամբալետից հեռանալու ճանապարհին։ Դիտարկված են ոճանմանակված (Լ. Յակոբսոնի), դրամբալետային (Ի. Մոիսեեւի եւ այլոց) ներկայացումները, ինչպես նաեւ Յու. Գրիգորովիչի՝ սկզբունքորեն նոր, գեղարվեստորեն եւ գաղափարայնորեն կայուն տարբերակը։ Վերջինս նմանակումների հիմք է ծառայել ու առաջացրել խոհածությունների շարք՝ ազատագրական պայքարի եւ սովետական գաղափարախոսությանը հատուկ այլ կարգախոսների թեմայով Արեւելյան Եվրոպայի երկրներում ու Ավստրալիայում, Հոնկոնգում ու Աֆրիկայում։ ԽՍՀՄ-ի փլուզման եւ սոցիալիստական աշխարհակարգի համընդհանուր կործանման հետ Ա. Խաչատրյանի բալետի հանդեպ հետաքրքրությունը չանհետացավ, ինչը բացատրվում է հայ կոմպոզիտորի երաժշտության բազմանշանակությամբ, ներքին բովանդակության հարստությամբ եւ հուզական հզոր ներգործությամբ։ Ազատագրական պայքարի եւ մարտնչող հերոսության թեման սկսեցին զուգակցվել վառ տեսարժան տարրերի հետ (Գ. Կովտուն, Ն. Կասատկինա, Վ. Վասիլյով), ինչը բնորոշ է բեմական ժանրերի վիզուլացմանն ու կինեմատոգրաֆի պաշտամունքին, այդ թվում՝ հոլիվուդյան «Սպարտակ» ֆիլմին։ Հոդվածում բացահայտվում է բալետի գրական հիմքի՝ իտալացի գրող Ռ. Ջովանյոլիի «Սպարտակ» վեպի եւ ամերիկացի գրող Հ. Ֆասթի՝ ԱՄՆ-ում էկրանացված գրքի մեջ եղած էական տարբերությունը։ Զուգահեռներ են անցկացվել Ա. Խաչատրյանի «Սպարտակ» եւ Ջ. Ռոդարիի գրքի հիման վրա ստեղծված Կ. Խաչատրյանի «Չիպոլինո» բալետների միջեւ։ Վերջինում ազատության եւ եղբայրության գաղափարները հարմարեցվել են մանկական լսարանի համար։
A comparative analysis of the principal stagings of A. Khachaturyan’s ballet “Spartacus” is presented in the historical sequence and as they get closer to the gist of the composer’s ballet music on their way from choreodrama. Stylization (L. Yakobson) and dramballet (I. Moiseev and others) productions are discussed, as well as the radically new artistically and ideologically consistent version of Yu. Grigorovich. The latter served as a basis for imitation, and caused a number of reflections on the topic of liberation struggle and other slogans actual for the Soviet ideology in the Eastern European countries and Australia, in Hongkong and Africa. However, with the collapse of the USSR and total crash of the socialist world order, the interest in A. Khachaturyan’s ballet did not vanish, and this is due to the multifaceted content implicit in it, and the emotional expansion of the Armenian composer’s music. The theme of liberation struggle and violent heroism was thenceforth combined with vital spectacular elements (V. Kovtun, N. Kasatkina, V. Vasilyov), this being indicative of the trends of visualization of stage genres and of the cinematography cult, exemplified by the Hollywood movie version of “Spartacus”. The article demonstrates the essential difference between the literary source of the ballet – the novel “Spartacus” by the Italian R. Giovagnoli, and the book by the American author H. Fast, filmed in the USA. Parallels are drawn between A. Khachaturyan’s “Spartacus” and K. Khachaturyan’s “Cipollino” on G. Rodari’s tale, which adapts the liberation and fraternity ideas for children’s audience.