Հրապարակման մանրամասներ:

«Արցախի երիտասարդ գիտնականների և մասնագետների միավորում» (ԱԵԳՄՄ) հասարակական կազմակերպության «Գիտական Արցախ» պարբերականն ընդգրկված է ՀՀ ԲՈԿ-ի կողմից հաստատված «Ատենախոսությունների հիմնական արդյունքների և դրույթների հրատարակման համար ընդունելի գիտական հրատարակությունների» ցանկում: Պարբերականը, որի հիմնադիրը Երևանի պետական համալսարանն է, լույս է տեսնում տարեկան առնվազն 2 անգամ (2020 թվականից՝ տարեկան 4 անգամ):

Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Գիտական Արցախ=Scientific Artsakh=Научный Арцах

Հրապարակման ամսաթիվ:

2024

Համար:

1 (20)

ISSN:

e-2738-2672 ; 2579-2652

Պաշտոնական URL:

www.artsakhlib.am

Լրացուցիչ տեղեկություն:

Gharslyan Anna, Гарслян Анна

Այլ վերնագիր:

Formal-Semantic Analysis of the Legal Lexicon of Laws and Rules Governing Matrimonial-Family and Hereditary-Civil Relations in the Judical Codes of Mkhitar Gosh and Smbat Sparapet ; Формально-семантическое исследование законов и правил, регулирующих супружеские и наследственные гражданские отношения в Судебниках Мхитара Гоша и Смбата Спарапета

Ծածկույթ:

109-119

Ամփոփում:

Հոդվածի նպատակն է ներկայացնել միջնադարյան 2 հանճարեղ իրավագետների՝ Մխիթար Գոշի և Սմբատ Սպարապետի դատաստանագրքերի ամուսնաընտանեկան և ժառանգական քաղաքացիական հարաբերություններ կարգավորող օրենքների և կանոնների իրավական բառապաշարի ձևաիմաստային առանձնահատկությունները, որոնց իմացությունը ապահովում է արդի հայերենում իրավական խոսքի հաստատուն և ճշգրիտ շարադրանքը բովանդակային և լեզվական տեսանկյունից։ Նպատակին հասնելու համար մեր առջև դրել ենք հետևյալ խնդիրները՝ լեզվական քննության ենթարկել միջնադարյան իրավագետների դատաստանագրքերը, ընդգծել ուսումնասիրվող նյութի բառապաշարի ձևաիմաստային դրսևորումները, ներկայացնել դրանց զարգացումը, համեմատել ներկայիս համապատասխան օրենսգրքերի մասնագիտական բառապաշարի հետ, տարբերակել հնաբառերը, պատմաբառերը, ինչպես նաև արդի հայերենի կենսունակ իրավաբանական տերմինները։ Հոդվածի նյութը ներկայացված է լեզվաբանության մեջ մշակված իմաստաբանական, համեմատական, վերլուծական և նկարագրական մեթոդներով, տարաժամանակյա և համաժամանակյա մոտեցումներով։ Կատարված ուսումնասիրությունից եզրահանգում ենք, որ միջնադարում հայ իրականության մեջ ձևավորվել են օրենքներով և կանոններով կարգավորվող ամուսնաընտանեկան և ժառանգական քաղաքացիական հարաբերություններ, որոնց վերաբերյալ իրավանորմերը դատաստանագրքերում շարադրված են մասնագիտական համապատասխան բառապաշարով։ Թեև դրանց մի ստվար մասն այսօր տերմինային արժեք չունի, բայց և այնպես մի զգալի մասն էլ կարևոր դերակատարություն է ունեցել արդի հայերենի իրավական բառապաշարի բառամիջուկը կազմելիս։ Ակներև են գրական հայերենի 2 որակների ընդհանրական և տարբերակիչ մասնագիտական բառաշերտերը, որոնք պայմանավորված են օրենսգետների օգտագործած իրավական աղբյուրներով, նրանց կրթությամբ, հասարակական կյանքում զբաղեցրած պաշտոնով, տարբեր ժամանակահատվածներում ստեղծագործելու լեզվական, հասարակական-քաղաքական տարաբնույթ պահանջներով։
The aim of the article is to present the formal and semantic peculiarities of the legal lexicon of the laws and rules regulating marital-family and hereditary-civil relations in the judicial codes of two brilliant medieval jurists - Mkhitar Gosh and Smbat Sparapet, the knowledge of which ensures a clear and accurate presentation of legal speech in the modern Armenian language in terms of content and language. In order to achieve the goal, we have set the following tasks: to subject the judicial codes of medieval jurists to linguistic examination, to identify formal manifestations of the lexicon of the studied material, to present their development, to compare them with the professional lexicon of the corresponding codes, to identify archaisms, historical terms, as well as viable legal terms of the modern Armenian language. The material of the article is presented by semantic, comparative, analytical and descriptive methods, asymmetric and synchronic approaches developed in linguistics. Based on the conducted research we conclude that in the Middle Ages marital-family and hereditary civil relations were formed in the Armenian reality, regulated by laws and rules, the legal norms in relation to which are set forth in the judicial codes with the corresponding professional vocabulary. Although a significant part of them has no terminological meaning today, a considerable part of them played an important role in the formation of the vocabulary of the legal lexicon of the modern Armenian language. The common and distinctive professional word layers of the two qualities of the literary Armenian language are evident, which are conditioned by the legal sources used by the legislators, their education, the position occupied in public life, different linguistic, socio-political requirements for creation in different periods.
Цель статьи — представить формально-семантические особенности юридической лексики законов и правил, регулирующих супружеские и наследственные гражданские отношения в Судебниках двух блестящих средневековых юристов Мхитара Гоша и Смбата Спарапета, знание которых обеспечивает четкое и точное изложение речи юридического характера на современном армянском языке с точки зрения их содержания и лексики. Для достижения цели мы поставили перед собой следующие задачи: подвергнуть лингвистическому анализу взгляды средневековых юристов, подчеркнуть смысловые проявления лексики изучаемого материала, представить парадигму их развития, сравнить с профессиональным лексиконом соответствующих современных действующих кодексов, определить в них архаизмы и историзмы, а также актуальные и на сегодняшний день в современном армянском языке юридические термины. Материал представлен на основе исследования, проведенного с помощью семантического, сопоставительного, аналитического и описательного методов, а также кросстемпоральныого и синхронного лингвистических подходов. На основе проведенного исследования мы делаем вывод о том,, что в армянской действительности в средние века сформировались супружеские и наследственные гражданские отношения, регулируемые законами и правилами, правовые нормы которых описаны в судебниках с применением профессиональной лексики. Хотя большая часть таких лексических единиц сегодня не имеет терминологического значения, тем не менее, их значительная часть сыграла важную роль в формировании юридической лексики современного армянского языка. Можно отметить, что налицо смешение двух слоев литературного армянского языка: общеупотребительных и профессиональных слов, что обусловлено характером используемых правовых источников, образованием и общественным положением авторов судебников и различными языковыми нормами и общественно-политическими условиями в определенные исторические периоды.

Հրատարակության վայրը:

Երևան

Հրատարակիչ:

ԱԵԳՄՄ հրատ. ; «ԱՐՑԱԽ» հրատ.

Ձևաչափ:

pdf

Նույնացուցիչ:

oai:arar.sci.am:374100