Օբյեկտ

Վերնագիր: Ֆալիբիլիզմի զարգացումը 19-րդ դարի պրագմատիզմի փիլիսոփայությունում

Ստեղծողը:

Աքելյան, Դավիթ

Տեսակ:

Հոդված

Հրապարակման մանրամասներ:

«Արցախի երիտասարդ գիտնականների և մասնագետների միավորում» (ԱԵԳՄՄ) հասարակական կազմակերպության «Գիտական Արցախ» պարբերականն ընդգրկված է ՀՀ ԲՈԿ-ի կողմից հաստատված «Ատենախոսությունների հիմնական արդյունքների և դրույթների հրատարակման համար ընդունելի գիտական հրատարակությունների» ցանկում: Պարբերականը, որի հիմնադիրը Երևանի պետական համալսարանն է, լույս է տեսնում տարեկան առնվազն 2 անգամ (2020 թվականից՝ տարեկան 4 անգամ):

Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Գիտական Արցախ=Scientific Artsakh=Научный Арцах

Հրապարակման ամսաթիվ:

2024

Համար:

1 (20)

ISSN:

e-2738-2672 ; 2579-2652

Պաշտոնական URL:

www.artsakhlib.am

Լրացուցիչ տեղեկություն:

Akelyan Davit, Акелян Давид

Այլ վերնագիր:

The Development of Fallibilism in the Philosophy of Pragmatism in 19th Century ; Развитие фаллибилизма в философии прагматизма XIX века

Ծածկույթ:

97-108

Ամփոփում:

Հոդվածի հիմնական նպատակն է բացահայտել ֆալիբիլիզմի և դրա հիմնական սկզբունքների զարգացումը 19-րդ դարի փիլիսոփայության և, մասնավորապես, պրագմատիզմի ուղղության տարբեր ներկայացուցիչների իմացաբանական ու գիտաբանական հայացքներում: Նպատակին հասնելու համար առաջադրվել են հետևյալ խնդիրները՝ վերլուծել ֆալիբիլիզմի ձևավորմանը և հետագա զարգացմանը նպաստած 19-րդ դարի մի շարք մտածողների իմացաբանական, գիտաբանական և այլ հայացքները, քննել ֆալիբիլիզմի զարգացմանը նպաստած պրագմատիզմի ներկայացուցիչների հայացքների ընդհանրությունները, տարբերություններն ու ֆալիբիլիզմի զարգացման և դրսևորման հիմնական միտումները: Հետազոտության ընթացքում օգտագործվել են բազմաթիվ բնագրեր և հոդվածներ: Հետազոտությունում կիրառվել են անալիզի, սինթեզի, ինդուկցիայի, դեդուկցիայի, համանմանության և պատմահամեմատական մեթոդները: Հետազոտության հիմնական եզրահանգումն այն է, որ 19-րդ դարի փիլիսոփայության և գիտության մի շարք մտածողներ, ի դեմս Չարլզ Պիրսի, Ուիլյամ Ջեյմսի և Ջոն Դյուիի, կարևոր նշանակություն են ունեցել ֆալիբիլիզմի հիմնական սկզբունքների ձևակերպման և զարգացման համար։ Մասնավորապես, նշված հեղինակների կողմից ճանաչողությունում մշտական կասկածի և սխալականության անօտարելիության արձանագրումը և ֆալիբիլիզմի իմացաբանական-մեթոդաբանական գործառույթների կարևորումը հիմք է դարձել ֆալիբիլիզմի՝ որպես հայեցակարգի ձևավորման և հետագա զարգացման համար։ Կատարված հետազոտությունը թույլ է տալիս պնդել, որ դեռևս 19-րդ դարում ֆալիբիլիզմի հիմնական սկզբունքները կիրառվել են գիտելիքների նաև այլ ոլորտներում՝ հասարակական-քաղաքական խնդրակարգերի առնչությամբ։ Այս արձանագրումը կարևոր նշանակություն կարող է ունենալ արտաիմացաբանական խնդրակարգերում ֆալիբիլիզմի կիրառական նշանակության հետագա ուսումնասիրությունների համար։
The primary goal of the article is to reveal the development of fallibilism and its main principles within the epistemological and scientific frameworks of various 19th-century philosophers, with a particular emphasis on the pragmatist movement. To achieve its goal, the article seeks to address several key objectives: to scrutinize the epistemological, scientific, and other philosophical perspectives of numerous 19th-century thinkers who played a pivotal role in shaping and advancing fallibilism; to investigate the similarities and distinctions among the pragmatist philosophers who significantly contributed to the development of fallibilism; and to identify the main trajectories in the emergence and expression of fallibilism during this period. Many primary sources and articles were used in the research, employing a variety of methodological approaches including analysis, synthesis, induction, deduction, analogy, and historical comparison. The main conclusion of the research is that several 19th-century philosophers and scientists, notably Charles Peirce, William James, and John Dewey, played a critical role in articulating and advancing the core tenets of fallibilism. Their work highlighted the inevitability of perpetual doubt and error in the process of knowledge acquisition, underscoring the significant epistemological and methodological roles of fallibilism. This research demonstrates that the foundational principles of fallibilism were not only recognized in the 19th century but were also applied across various domains of knowledge, addressing social and political issues. Such insights are crucial for future investigations into the broader applicability of fallibilism beyond strictly epistemological contexts.
Основная цель статьи — проследить развитие фаллибилизма и его основных принципов в гносеологических и научных рамках взглядов различных философов XIX века, сделав особый акцент на прагматическом движении. Для достижения заявленной цели в статье ставится несколько ключевых задач: подробно изучить гносеологические, научные и другие философские взгляды многочисленных мыслителей XIX века, сыгравших ключевую роль в формировании и распространении фаллибилизма; исследовать сходства и различия взглядов философов-прагматиков, внесших значительный вклад в развитие фаллибилизма и определить основные траектории возникновения и выражения фаллибилизма в этот период. В исследовании было использовано множество первоисточников и статей с применением различных методологических подходов, включая анализ, синтез, индукцию, дедукцию, аналогию и историческое сравнение. Главный вывод исследования заключается в том, что несколько философов и ученых XIX века, в частности, Чарльз Пирс, Уильям Джеймс и Джон Дьюи, сыграли решающую роль в формулировании и продвижении основных принципов фаллибилизма. Их работа подчеркнула неизбежность постоянных сомнений и ошибок в процессе приобретения знаний, подчеркнув значительную эпистемологическую и методологическую роль фаллибилизма. Данное исследование показывает, что основополагающие принципы фаллибилизма были не только признаны в XIX веке, но также применялись в различных областях знаний, при решении социальных и политических проблем. Такое понимание имеет решающее значение для будущих исследований более широкого примененияфаллибилизма за пределами строго эпистемологического контекста. Ключевые слова: фаллибилизм, инфаллибилизм, фундаментализм, скептицизм, прагматизм, сомнение, убеждение, знание.

Հրատարակության վայրը:

Երևան

Հրատարակիչ:

ԱԵԳՄՄ հրատ. ; «ԱՐՑԱԽ» հրատ.

Ձևաչափ:

pdf

Նույնացուցիչ:

oai:arar.sci.am:374099

Օբյեկտի հավաքածուներ:

Վերջին անգամ ձևափոխված:

May 15, 2024

Մեր գրադարանում է սկսած:

May 15, 2024

Օբյեկտի բովանդակության հարվածների քանակ:

17

Օբյեկտի բոլոր հասանելի տարբերակները:

https://arar.sci.am/publication/405232

Ցույց տուր նկարագրությունը RDF ձևաչափով:

RDF

Ցույց տուր նկարագրությունը OAI-PMH ձևաչափով։

OAI-PMH

Օբյեկտի տեսակ՝

Նման

Այս էջը օգտագործում է 'cookie-ներ'։ Ավելի տեղեկատվություն