Journal or Publication Title:
Խ․ Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան․ Գիտական տեղեկագիր
Date of publication:
Number:
ISSN:
Official URL:
Additional Information:
Петросянц Т. М., Petrosyants T. M.
Title:
Քուրդ Ա․ Վաչուտյան. Անձը և գործը
Other title:
Курд А. Вачутян. Личность и деятельность ; Kurd A. Vachutyan Person And Work
Creator:
Contributor(s):
Գլխավոր խմբ.՝ Ա․ Վ․ Բաբախանյան
Subject:
Uncontrolled Keywords:
Զաքարյաններ ; Զաքարե Բ ; Իվանե Ա ; կողմնակալություն ; Խորիշահ
Coverage:
Abstract:
Իշխանաց իշխան Քուրդ Վաչուտյանը 13-րդ դարի 20-70-ական թվականների նշանավոր ռազմաքաղաքական գործիչներից է, Արարատյան կողմնակալության հիմնադիր, իշխանաց իշխան Վաչե Վաչուտյանի ավագ որդին: Այրարատյան կողմնակալության քաղաքական հիերարխիայում 1221 թվականից հիշվում է հոր գահակից, իսկ 1230-ական թվականների կեսերից եղել է կողմնակալության ինքնիշխան գահակալ: Մոնղոլական գերիշխանության պայմաններում շուրջ կես դար կարևոր դերակատարություն է ունեցել հետզաքարյան անկախ Հայաստանի կյանքում: Ժամանակակից հիշատակարաններում, վիմագրերում, օտար հեղինակների և իր ժառանգների կողմից պատվվել է որպես մեծ իշխան ու գործիչ: Մասնակցել է մոնղոլական արշավանքներին, հետպատերազմական տարիներին վերականգնել ու հզորացրել է իրեն ենթակա Արարատյան կողմնակալությունը: Բարեկամական հարաբերություններ է հաստատել Դսեղի Համազասպյան-Մամիկոնյանների, Խաչենի Դոփյանների, Ուքանանց իշխանական տների հետ: Նրա դիրքն այնքան հզոր էր, որ 1254-1255 թվականներին Կարակորում մեկնելիս և վերադարձին նրա Վարդենիս գյուղի դղյակում հյուրընկալել է Կիլիկիայի հայոց թագավոր Հեթում Ա-ն: Նրա և կնոջ՝ Խորիշահ իշխանուհու հովանավորությամբ են կառուցվել Եղիպատրուշի եկեղեցու գավիթը, Աստվածընկալի կաթողիկե եկեղեցին և գավիթը, Հովհաննավանքի եկեղեցու գավիթը, Սաղմոսավանքի եկեղեցու գրատունը։
Князь князей (ишханц ишхан) Курд Вачутян один из виднейших военно-политических деятелей 20-70-х годов 13-ого века. Основатель Араратскго региона, старший сын князя князей Ваче Вачутяна. С 1221 года в политической иерархии Араратского региона упоминается как сопрестольник отца, а с середины 1230-ых годов был самодержавным князем региона. Во времена монгольского господства около полувека имел важную роль в жизни послезакарийской Армении. В современных источниках, литографиях зарубежных авторов и со стороны своих наследников почитался как великий князь и деятель. Принимал участие в монгольских нашествиях, в послевоенное время восстановил и усилил принадлежавшее ему Араратский регион. Установил родственные связи с княжескими домами Дсех Амазаспян-Мамиконянов, Хаченских Допянов, Укананцев. Его положение настолько усилилось, что с 1254 по 1255 гг. уезжая в Каракорум и при возращении оттуда в его замке в Вардениской деревне гостил Киликийский армянский царь Хетум I (А). Благодетельством Курда Вачутяна и его жены княжны Хоришах был построен гавит (преддверие) Египатрушской церкви, церковь и гавит Аствацынкал, гавит Ованаванкской церкви, писарский дом Сагмосаванкской церкви.
Place of publishing:
Երևան