Journal or Publication Title:
Խ․ Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան․ Գիտական տեղեկագիր
Date of publication:
Number:
ISSN:
Official URL:
Additional Information:
Петросянц Т. М., Petrosyants T. M.
Title:
Վաչուտյան տոհմի իշխանուհիները մշակութային բարերարներ
Other title:
Княгини рода Вачутянов ; Princesses Of The Vachutyan’s Clan
Creator:
Contributor(s):
Գլխավոր խմբ.՝ Ա․ Վ․ Բաբախանյան
Subject:
Uncontrolled Keywords:
Վաչուտյաններ ; Այրարատի կողմնակալ /փոխարքա/ ; Վաչե Ա ; Քուրդ Ա ; Քուրդ Բ ; Մամախաթուն ; Խորիշահ
Coverage:
Abstract:
Զաքարյան Հայաստանի անկախ պետության հիմնադիր, շահնշահ Զաքարե Բ-ն 1205 թվականին երկրում իրականացրած վարչական ռեֆորմի արդյունքում այլ կառույցների թվում ստեղծել է նաև Այրարատի կողմնակալություն-փոխարքայությունը և Սարգսի որդի Վաչե Ա Վաչուտյանին նշանակել կողմնակալ-փոխարքա, շնորհելով նրան երկրում բարձրագույն իշխանաց իշխան կոչում: Վաչե Ա-ն և նրա հաջորդները շուրջ 150 տարի իշխելով Այրարատում եղել են Զաքարյան թագավորական տան ամենահավատարիմ սյուներից մեկը: Կողմնակալ-փոխարքա Վաչե Ա-ի տոհմը, որ Սարգսի հայր Վաչուտի անունով կոչվել է Վաչուտյան, հակառակ մյուս հայ տոհմիկ իշխանատների, չուներ հին պատմություն, տոհմական-ժառանգական կալվածքներ: Հայտնի չէ Վաչուտը1, նրա որդի Սարգիսը, վերջինիս կին Կատան հայկական որ հին տոհմից են սերել, բայց հայտնի է, որ Զաքարյան Հայաստանում նրանց որդի Վաչե Ա-ն նոր՝ Վաչուտյան անունով տոհմի հիմնադիր է դարձել: Հոդվածի հեղինակը Վաչուտյան գահակալ տիրակալների կողքին ներկայացրել է գահակալ տիրուհիներին՝ իշխանուհիներ Մամախաթունին, Խորիշահին, Արուս Խաթունին, Գոհարին, Խուանդ Խաթունին. ինչպես նաև տոհմի դուստրեր Մամքան և Թաթուն իշխանուհիներին և նրանց դերակատարությունը կողմնակալության-փոխարքայության մշակութային կյանքում:
В 1205 г. основатель независимого государства Закарянской Армении шахиншах Закаре II в результате проведенной в стране административной реформы в числе прочих структур создал также наместничество Айрарата и назначил сына Саргиса Ваче I Вачутяна наместником, присвоив ему титул верховного царя царей страны. Ваче I и его преемники правили в Айрарате около 150 лет и были одним из столпов царского дома Закарянов. Род наместника Ваче I, который был назван в честь отца Саргиса – Вачута − родом Вачутянов, в отличие от других армянских княжеских домов, не имел ни древней истории, ни родовых и наследственных владений. Неизвестно, к какому древнему армянскому роду принадлежали Вачут, его сын Саргис, жена последнего Катан, но известно, что в Закарянской Армении их сын Ваче I стал основателем нового рода Вачутянов. В статье рядом с венценосными правителями Вачутянами представлены княгини Мамахатун, Хоришах, Арус-Хатун, Гоар, Хуанд-Хатун, а также Мамкан и Татун и их роль в культурной жизни наместничества.
In 1205, the founder of the independent state of the Zakarian Armenia, the shahinshah Zakare II, as a result of the administrative reform carried out in the country, among other structures, also established the governorship of Ayrarat and appointed the son of Sargis Vache I Vachutyan as a Governor, giving him the title of the Supreme King of the Kings of the country. Vache I and his successors have ruled in Ayrarat for about 150 years and have been one of the pillars of the Zakarian royal house. The clan of the governor Vache I, which was named the Vachutyan’s clan in honor of Sargis's father Vachut, in comparison with other Armenian princely houses, had neither ancient history, nor ancestral and hereditary possessions. It is not known to which ancient Armenian family Vachut, his son Sargis and the wife of the latter Katan belonged, but it is well known that in the Zakarian Armenia their son Vache I became the founder of a new family of the Vachutyans. The author of the article, along with the crowned rulers of the Vachutyans, has presented princesses Mamakhatun, Khorishah, Arus-Khatun, Gohar, Khuand-Khatun, as well as Mamkan and Tatun and their role in the cultural life of the governorship.
Place of publishing:
Երևան