Publication Details:
Journal or Publication Title:
Գիտական Արցախ=Scientific Artsakh=Научный Арцах
Date of publication:
Volume:
Number:
ISSN:
Official URL:
www.artsakhlib.am
Additional Information:
Margaryan Siranush, Маргарян Сирануш
Title:
Տիրամոր անձեռակերտ պատկերի (Հոգյաց վանքի) պատումը Խորենացուց մինչև Րաֆֆի
Other title:
Сказание о явлении нерукотворного образа Святой Богородицы (Монастыря Огеацванк) от Хоренаци до Раффи ; The Letter on the Assumption of the Blessed Virgin Mary (Hogeatsvank Monastery) from Khorenatsi to Raffi
Creator:
Subject:
Uncontrolled Keywords:
«Պատմութիւն պատկերի Տիրամօր» ; Խորենացի ; Հոգյաց վանք ; պատկեր Մարիամ Աստվածածնի ; Գարեգին Սրվանձտյանց ; Խրիմյան Հայրիկ ; «Հրաւիրակ Արարատեան» ; Րաֆֆի ; «Կայծեր» ; Ոգի և ոգեկանության պատմություն
Abstract:
Հոդվածի քննության առարկան Մովսես Խորենացուն վերագրվող Սուրբ կույս Տիրամոր դիմապատկերի կամ Հոգյաց վանքի պատմությունն է, որ 5-րդ դարից հասել է մեր օրերը՝ գիտագրական ամենատարբեր իրացումներով և մեկնաբանությամբ։ Հոդվածի նպատակն է քննել գրականություն փոխանց-ված Ամենասրբուհի Կույսի պատկերի պատմության գեղարվեստական փոփոխակները, ներկայացնել դրանց ընդհանրություններն ու տարբերութ-յունները՝ ըստ պատմական ժամանակի աշխարհայացքի և սոցիալ-հոգեբա-նական տեղաշարժերի։ Հենց միջգիտակարգայնության հետ է կապված ուսումնասիրության արդիականությունը՝ ներկայացված աստվածաբանական տեքստը քննության է դրվում մի քանի դիտանկյունից՝ պատմական, սոցիալ-հոգեբանական, լայն ընդգրկումով՝ էթնո-մշակութաբանական։ Ներկայացնելով այս սյուժեն՝ մեր խնդիրն է եղել մի անձեռակերտ դաստառակի պատմությամբ ցույց տալ գրականության, մշակույթի մեջ անժամանակյա Ոգու, ազգային ժամանակի արտածման տեսությունը՝ հստակ սահմանելով, թե յուրաքանչյուր պատմական ժամանակ ունի աշխարհի իր պատկերն ու պատկերացումը։ Քննության համար ստվարածավալ գիտագեղարվեստական նյութից առանձնացրել ենք Հոգյաց վանքին առնչվող մեկ-երկու դրվագ Գարեգին եպիսկոպոս Սրվանձտյանցի բանահավաքչական գործերից, անդրադարձել Խրիմյան Հայրիկի զույգ «Հրավիրակներ»-ի համապատասխան էջերին, քննել Տիրամոր ուխտի ու ուխտագնացության վիպումը Րաֆֆու «Կայծեր» վեպի Վան-Վասպուրականյան հատվածներում։ Քննությունն իրականացրել ենք պատմահամեմատական և միֆոլոգիական մեթոդների կիրառմամբ։
The article deals with the “Letter on the Assumption of the Blessed Virgin Mary” attributed to MovsesKhorenatsi or the history of the Hogeatsvank Monastery. The work is dated by the 5th centuryand has reached us in different scientific and literary forms. The purpose of the article is to consider the artistic variants of the history of the image of the Blessed Virgin Mary transferred to literature, to present their common features and differences in accordance with the worldview and socio-psychological shifts of historical time. The relevance of the research topic is connected precisely with its interdisciplinarity: the presented theological text is considered from several viewpoints: historical, socio-psychological and, more broadly, from ethnocultural. When presenting the given plot, our task was to show, using the example of the history of one miraculous image, the theory of the embodiment of the spirit, the national time in literature and culture. At the same time, we have clearly defined that each historical time has its own image of the world and ideas about it.With the purpose of the research, we have outlined one or two episodes from the extensive scientific and artistic literature related to the Hogeatsvank Monastery from the writings of Bishop GareginSrvandztyants, we have also turned to the corresponding pages of two “Greetings” by KhrimyanHayrik, examined issues related to the vow of the Virgin and the pilgrimage to Van-Vaspurakan parts of "Sparks” novel of Raffi. The study has been conducted using the comparative-historical and mythological methods.
В статье рассматривается приписываемое Мовсесу Хоренаци «Сказание о преставлении Святой Богородицы, или история монастыря Огеацванк». Произведение датируется V в. и дошло до нас в различных научно-литературных трактовках. Цель статьи ‒ рассмотреть перенесенные в литературу художественные варианты истории образа Святой Богородицы, представить их общие черты и различия в соответствии с мировоззренческими и социально-психологическими сдвигами исторического времени. Актуальность темы исследования связана именно с его междисциплинарностью, представленный богословский текст рассматривается с нескольких точек зрения: исторической, социально-психологической иболее широко ‒ с этнокультурологической. При представлении данного сюжетанашей задачей было показать на примере истории одного нерукотворного образа теорию воплощения духа, национального времени в литературе и культуре; при этом нами четко определяется, что у каждогоисторическоговремени есть свой образ мира и представление о нем. С целью исследования из обширной научно-художественной литературы нами выделена несколько эпизодов, связанных с монастырем Огеацванк из сочинений епископа Гарегина Срвандзтянца, мы также обратились к соответствующим страницам двух «Приглашений» Хримяна Айрика, рассмотрели вопросы, касающиеся обета Богородицы и паломничества в ван-васпураканских частях романа Раффи «Искры». Исследование проводилось с использованием сравнительно-исторического и мифологического методов.
Place of publishing:
Երևան