Journal or Publication Title:
Խ․ Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան․ Հայագիտական հանդես
Date of publication:
Number:
ISSN:
Official URL:
Additional Information:
Title:
Փոխ(ա) - նախածանցով նորաբանությունները ժամանակակից արևմտահայերենում
Other title:
Неологизмы с приставкой «փոխ» (пох) в современном западно-армянском языке ; Neologisms with the Prefix փոխ (pokh) in Western Armenian
Creator:
Corporate Creators:
Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան
Subject:
Uncontrolled Keywords:
նախածանց ; վերջածանց ; նախատիպ ; կիրառական ; բառակազմական նշանակություն ; արգասավոր
Coverage:
Abstract:
Ժամանակի ընթացքում լեզվի բառապաշարը, դրա առանձին միավորները իմաստային այլևայլ փոփոխությունների են ենթարկվում՝ նորագույն հասկացությունների և երևույթների ազդեցությամբ. բառակազմական այս կամ այն մասնիկը՝ ածանցը (նախածանցը, միջածանցը կամ վերջածանցը) կարող են կիրառական փոփոխություններ կրել՝ բառակազմական արդյունավետ կամ արգասավոր միավորից վերածվելով անարգասավորի կամ՝ հակառակը: Փոխա- նախածանցի իմաստային վերլուծությունից պարզ դարձավ, որ այն վերածվել է ավելի գործուն մասնիկի՝ մեր օրերի աշխարհաքաղաքական զարգացումներին համահունչ. օրինակ՝ փոխհանդուրժողականություն, փոխահաբեկչություն, փոխանվստահություն, փոխբացառում, փոխընդունելի, փոխինտեգրացվել և այլն: Ուսումնասիրությամբ նաև ճշգրտում մտցվեց փոխա- նախածանցով կազմված բառերի ցանկում. այսպես, «երկրորդը ըստ պաշտոնի, աստիճանի, կոչման՝ նախատիպի ցույց տվածի նկատմամբ» բառակազմական նշանակութան օրինակների շարքում՝ փոխարքա, փոխգնդապետ, փոխծովակալ, փոխհյուպատոս, փոխնախագահ և այլն, փոխգնդապետի առկայությունը հիմնավորված չէ, քանի որ այն ինքնուրույն սպայական կոչում է հետևյալ շարքում՝ մայոր→ փոխգնդապետ → գնդապետ →գեներալ→ գեներալ մայոր → գեներալ լեյտենանտ → գեներալ գնդապետ, որտեղ ոչ մեկը հաջորդի ստորա-ն չէ: Նույնը վերաբերում է նաև փոխծովակալ գոյականին, որը ռազմածովային նավատորմի ծովակալական կոչում է՝ ծովակալի և ենթածովակալի միջև, այդ կոչումը կրող մարդ22: Այսինքն, զինվորական և ռազմական կոչումները այլ սանդղակով պետք է ներկայացվեն:
Лексический состав языка, его отдельные единицы со временем подвергаются разнообразным изменениям по мере появления новых концептов и явлений. Аффикс слова Ŕ префикс, инфикс или суффикс Ŕ могут видоизменяться, при этом превращаясь из продуктивной единицы в непродуктивную и наоборот. Из семантического анализа приставки Ŕփոխա становится ясно, что она превратилась в более продуктивную единицу в силу геополитического развития в наши дни, например: փոխհանդուրժողականություն, փոխահաբեկչություն, փոխանվստահություն, փոխբացառում, փոխընդունելի, փոխինտեգրացվել и т.д.В результате анализа был уточнен список слов, которые начинаются с приставкой Ŕփոխա. Так, например, в списке примеров со словообразовательным значением “второй по должности, степени, званию”, а именно - փոխարքա, փոխգնդապետ, փոխծովակալ, փոխհյուպատոս, փոխնախագահ - наличие փոխգնդապետ не обосновано, поскольку оно является отдельным воинским званием в следующем семантическом ряду: մայոր- փոխգնդապետ Ŕ գնդապետ Ŕ գեներալ Ŕ գեներալ մայոր Ŕ գեներալ լեյտենանտ Ŕ գեներալ գնդապետ, где ни одно из указанных званий не ниже следующего. То же самое относится существительного փոխծովակալ, которое в морском флоте является воинским званием адмиралтейства, то есть “человек, который носит данное звание”. Это означает, что воинские и армейские звания нужно представлять в отдельной лексической шкале.
In the course of time, vocabulary units of a language are bound to undergo various changes, being influenced by up-to-date concepts and phenomena. Word-forming units such as prefix, infix and suffix are likely to undergo functional changes, thus being transformed froma productive unit into a non-productive one and the other way round. The semantic analysis of the prefix փոխhas revealed that it has become a productive unit due to the recent geopolitical changes, for example: փոխհանդուրժողականություն, փոխահաբեկչություն, փոխանվստահություն, փոխբացառում, փոխ- ընդունելի, փոխինտեգրացվել and others. The analysis has also clarified the list of words formed with the prefix փոխա.Thus, in the range of words with the derivational meaning “the second in order” փոխարքա, փոխգնդապետ, փոխծովակալ, փոխհյուպատոս, փոխնախագահ and some others, the word փոխգնդապետ is not justified, since it is a separate military title in the range մայոր- փոխգնդապետ Ŕ գնդապետ Ŕ գեներալ Ŕ գեներալ մայոր Ŕ գեներալ լեյտենանտ Ŕ գեներալ գնդապետ, where none of the units is subordinate to the following one. The same refers to the noun “vice-admiral”, which is а military title in Navy, a rank between «admiral» and «subadmiral». This implies that military titles should be presented in a different scales.
Place of publishing:
Երևան