Journal or Publication Title:
Date of publication:
Volume:
Additional Information:
Варданян Нвард, Vardanyan Nvard
Title:
Ավելը (ցախավելը) ծիսահավատալիքային համատեքստում.ավանդույթի հարատևումը մեր օրերում
Other title:
Ритуальное применение веника (метлы): пережитки традиционных представлений в наши дни ; Ritual use of a broom: survivals of traditional performances today
Creator:
Corporate Creators:
ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ
Subject:
Uncontrolled Keywords:
ավել ; ցախավել ; ժողովրդական ծես ; մշակութային խորհրդանիշ
Coverage:
Abstract:
Ժողովրդական ծիսահավատալիքային աշխարհում և բանահյուսության մեջ հարուստ իմաստաբանությամբ է օժտված առաջին հայացքից հասարակ թվացող կենցաղային մի իր, ինչպիսին է ավելը կամ ցախավելը: Ավելի հետ կապված մի շարք ժողովրդական ընկալումներ, որոնք կենսունակ են նաև մեր օրերում, բավական հին արմատներից են սերում՝ բացահայտելով ժողովրդական պատկերացումների հարուստ համալիր: Ավելի ծիսական կիրառությունների ևավելի հետ կապված սովորույթների ու հավատալիքների մասին հարուստ նյութեր կան ինչպես նախորդ երկու դարերի, այնպես էլ մերօրյա ազգագրական գրառումներում: Ըստ այդմ, ավելը, որպես ծիսական առարկա, կիրառություն է ունեցել անձրևաբեր և անձրևախափան, հարսանեկան, ամանորյա և այլ ծեսերում ու ծիսական բնագրերում: Չնայած դրան, հայ բանագետների ևազգագրագետների աշխատություններում մինչ օրս թեման քննության չի ենթարկվել:
In folk customs and folklore one can often find different beliefs related to a broom. Despite the abundance of such motifs in past and in the current folklore and ethnographic materials, in Armenian folkloristics and ethnography they have not yet been investigated. The article examines the ritual use of a broom, in particular, in the rites to call and stop the rain, in the wedding ceremony and ritual texts, in the New Year's rite. Some common pan-Armenian prohibitions related to sweeping are considered as well. It turns out that earlier the broom was a doll of mother goddesses, as well as the embodiment of a bride-girl in the wedding ritual. The perception of the broom as a guardian of order is especially evident in the New Year's rites, where the broom is mentioned mainly in contexts associated with the door. Guarding the house at this transitional point in space and time, the broom acts as a neutralizer of the forces of chaos. In a number of folk beliefs, both recorded long ago and in modern times, the healing power of a church broom is mentioned, and the special place is given to a person sweeping the floor in the church - he acts as a healer. This idea was also reflected in one Christian ritual.
В народных обычаях и фольклоре часто можно встретить разные поверья, связанные с веником. Несмотря на обилие таких мотивов как в прошлых, так и в нынешних фольклорных и этнографических материалах, в армянской фольклористике и этнографии они до сих пор не были исследованы. В статье исследуется ритуальное применение веника, в частности, в обрядах по вызыванию и прекращению дождя, в свадебном обряде и обрядовых текстах, в новогоднем обряде. Также рассматриваются некоторые распространенные всеармянские запреты, связанные с подметанием. Оказывается, что ранее веник был куклой богинь-матерей, а также воплощением девицы-невесты в свадебном ритуале. Восприятие метлы как стража порядка особенно очевидно в новогодних обрядах, где метла упоминается в основном в контекстах, связанных с дверью. Охраняя дом в этой переходной пространственно-временной точке, метла действует как нейтрализатор сил хаоса. В ряде народных поверий (и в ранних, и в современных записях) отмечается исцеляющая сила церковного веника, причем особое место здесь отведено человеку, подметающему пол в церкви: он выступает целителем. Такое представление отразилось также в одном христианском ритуале.
Publisher:
ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ