Journal or Publication Title:

Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի աշխատություններ = Proceedings of the Institute of Archaeology and Ethnography = Труды Института археологии и этнографии

Date of publication:

2021

Volume:

4

ISBN:

978-9939-886-13-8

Additional Information:

Хемчян М. А., Khemchyan M. H.

Other title:

Эпизод вмешательства Бога в сюжетах армянских народных сказок ; The God Intervention Case-Episode in Armenian Folk Fairy Tales

Corporate Creators:

ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ

Coverage:

187-198

Abstract:

երբեմն ոչ-բարձրաձայն, դիմել է Աստծուն: Հոդվածում արտացոլված է Աստծո միջամտությունը հեքիաթի հերոսի գործողություններին, բացահայտված են Աստծո՝ ամենազոր, գթասիրտ, դաստիարակող, պատժող և այլ հատկանիշները: Մարդու կրոնադիցաբանական պատկերացումները (նախնադարյան տոհմացեղային ժամանակներից մինչև քրիստոնեություն՝ ներառելով հեթանոսության և զրադաշտության շրջանները) տարբեր դրսևորումներով իրենց արտացոլումն են գտել իրապատում և հրաշապատում հեքիաթներում: Ինչպես «Աստված ամենուր է» կարգախոսը, այնպես էլ Աստծո անունը՝ մշտապես ուղեկցում են հերոսին՝ հեքիաթի սյուժեի զարգացման ողջ ընթացքում: Հոդվածում վեր են հանված Աստծո՝ որպես նվիրատուի և խորհրդատուի գործառույթները հայկական հեքիաթներում: Ներկայացված են նվիրատվության և խորհրդատվության չորս ձևերը: Պատմական Հայաստանի յուրաքանչյուր պատմազգագրական տարածաշրջանի բազմաթիվ հեքիաթների՝ հերոսին օգնելու նպատակով աստծո միջամտության մասին մոտիվները համադրվել են Աարնե- Թոմփսոն- Ութերի դասակարգման՝ հեքիաթների տիպերին, գտնվել են համարժեք տարբերակները: Որպես կանոն, հեքիաթի հերոսին՝ դժվարագույն խնդիրներն իրագործելու ճանապարհին ճիշտ ժամանակին և ճիշտ տեղում հայտնված նվիրատուներն ու խորհրդատուները, տարաբնույթ օգնականները, հրաշագործ առարկաներն ու կենդանիները մեծ մասամբ ուղարկված են լինում Աստծո կողմից:
Испокон веков человек, мечтая օ благосостоянии, обращался к богу с просьбой (иногда молча). В статье отражено вмешательство бога в действия героя сказки, выявлены всемогущие, милосердные, воспитывающие, наказывающие и прочие свойства бога. Религиозно-мифологические представления человека (с первобытных родоплеменных времен до христианства, включая период зороастризма и язычества), с разными проявлениями, нашли свое отражение в бытовых и волшебных сказках. Как девиз «бог вездесущ», так и имя бога сопровождает героя в ходе развития сюжета сказки. В процессе исследования выявлены функции бога как дарителя и советчика в армянских сказках. Представлены следующие способы одаривания и совета։ а) дарить ребенка бездетным супругам или старухе (часто животного или растительного происхождения, впоследствии с возможностью преображения), услышав просьбу героя или без просьбы, дарить имущество нищему (иногда испытывая его), дарить чудесные предметы (светящееся яйцо, скатерть, шапка, подсвечник, дудка) или животных (конь, тигр, петух), одаривать героя способностями и т. д., б) дарение посредничеством (в облике старика, дервиша, ангела), в) помощь герою посредством преображения (преображая помощника в оленя, в корову, в змею), г) совет во сне. Многочисленные сказки каждого историко- этнографического региона Армении (мотивы вмешательства бога с целью оказания помощи герою) сопоставлены с типами сказок по классификации Аарне-Томпсон-Утера, найдены эквивалентные варианты. Результаты исследования явствуют о том, что дарители, советчики, различные помощники, чудесные предметы и животные в большинстве случаев посланы герою богом.
From ancient times, the man, dreaming of prosperous life and lifestyle, was asking for it to God, sometimes not out loud. The article reflects God՚s intervention in the actions of the character of the fairy tale. The God's all-powerful, merciful, educating, punishing and other characteristics are revealed. The religious and mythological notions of the man (from ancient tribal times to Christianity, including Zoroastrianism and paganism) are reflected with various manifestations in everyday and magical tales. As the ՙՙGod is everywhere՚՚ motto, so the name of God always accompanies the character during the whole plot of the fairy tale. During the research the functions of God as a donor and an adviser are revealed. The following forms of donation and advice are presented: a) to give a child to childless spouses or an old woman (often with an animal or plant origin, with a possibility of future transfiguration) upon hearing the character of without a request, to give property to the poor (sometimes through temptations), to give miraculous objects (luminous egg, tablecloth, hat, candlestick, pipe) or animals (horse, tiger, rooster), to give the character with abilities etc.; b) mediated donation (as an old man, dervish, angel); c) helping the character with transformation (transforming him to a deer, a cow, a snake); d) counselling in a dream. Numerous tales of each of the historical-ethnographic regions of historical Armenia (the motives of God՚s intervention to assist the character) are matched with the types of the fairy tales of Aarne-Thompson-Uther classification and equivalent variants are found. As a result of the research it was revealed that the donors, advisers, various assistants, wonderful objects and animals appearing in the right way and the right time to the fairy tale character in the majority of cases were sent by the God.

Publisher:

ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ

Format:

pdf

Identifier:

oai:arar.sci.am:360300

Location of original object:

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան