Journal or Publication Title:
Date of publication:
Volume:
Number:
ISSN:
Additional Information:
Кочарян Г. Г., Kocharyan G. G.
Title:
Շիրակի պաշտպանական համակարգի ձևավորման գործընթացը
Other title:
Процесс формирования оборонительной системы Ширака ; The Process of Formation of Shirak Defensive System
Creator:
Corporate Creators:
ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ
Subject:
Uncontrolled Keywords:
Շիրակի գոգավորություն ; ամրաշինական կառույցներ ; գծային պաշտպանական համակարգ ; համակենտրոն պաշտպանական համակարգ
Coverage:
Abstract:
Սույն հոդվածում պատմահնագիտական առկա տվյալների համալիր ուսումնասիրության հիման վրա Շիրակը ներկայացվում է որպես Այրարատ նահանգի պաշտպանական համակարգի մասը կազմող կարևորագույն օղակներից մեկը: Պաշտպանական համակարգերի ձևավորման գործընթացը շարունակական երևույթ է, այն տևականորեն համալրվելով է իրականանում և ամբողջանում: Փորձ է արվում վերականգնելու Շիրակի պաշտպանական համակարգի շուրջ հինգ հազարամյա պատմության ընդհանրական բնութագիրը: Տևական զարգացման գործընթացում, ժամանակի պահանջի թելադրանքով որոշակի սրբագրումներ կրելով հանդերձ, Շիրակի պաշտպանական համակարգը պահպանում է իր հիմնական ուրվապատկերը:
Ширакское плодородное плато занимает территорию расположенную между Карским плоскогорьем, Ширакским и Памбакскими горными хребтами, а также массивным щитом горы Арагац. Естественная обороноспособность Ширакского плато с древнейших времен усиливается фортификационными сооружениями. Значительная часть этих сооружений в археологическом отношении изучена недостаточно, чтобы иметь возможность для более глубокого научного обобщения. Тем не менее, сравнительный анализ результатов исследования топографических и хронологических данных (с учетом военно-политической ситуации в регионе) позволяет прослеживать процесс последовательного формирования оборонительной системы Ширака с III тысячелетия до н. э. по I тысячелетиe н. э. В период княжеского рода Камсараканов (IV-VIII вв.) наблюдается тенденция перестройки и пополнения древнейших крепостей расположенных вдоль тразитных торговых путей Ахурянской долины, в результаые чего сформировалась и усилилась линейная оборонительная система Ширака. В период царствования Багратидов (IX-XI вв.) - при перенесении царского двора из Карса в Ани (961 г.) - сливаясь камсаракановской линейной оборонительной системой формируется концентрическая оборонительная система столицы. Это было обусловлено возникновением новых развивающихся городских центров, в результате чего торгово-стратегические пути скрещивались в Ани. Реорганизованная и усовершенствованная оборонительная система Ширака - составное звено общей оборонительной системы Айрарата – становится контролирующим узлом стратегической важности для восстановленной государственности суверенной страны.
Archaeological investigations witness fact to strengthen the natural defence of the fertile Shirak plain (enclosed by the Kars plateau, the Shirak and Pamback Ranges and the Mt. Aragats) by the fortifications since the ancient times. The archaeological research level of the considerable part of these fortifications doesnt enable to do the more complete interpretations. However comparative analysis of the results of investigations based on topographical and chronological data of the fortifications, together with the account of military and political situation in the region, enable to reveal the process of successive formation of the Shirak defensive system since the 3rd millennium BC up to 1st millennium AD. In the period of the Kamsarakan prince’s family (4th-8th centuries AD) ancient fortresses along Akhuryan valley transit trade routes are being rebuilt and completed. Hence the linear defensive system of the Shirak plain was formed and strengthened. During the reign of Bagratids (9th-11th centuries AD) the capital from Kars to Ani was trasfered in the 961 AD. By this action, fusing together with the linear defensive system was formed the concentric defensive system of the capital. In connection with the rise of the new developing urban centres, Ani, as the most important strategic centre, also became crossroad of the international transit trade routes. Reorganized and improved Shirak defensive system - one of the composite links of the Ayrarat state defensive system - became the controlling junction with strategic significance for the reconstructed statehood sovereign country.