Publication Details:
Journal or Publication Title:
Գիտական Արցախ=Scientific Artsakh=Научный Арцах
Date of publication:
Number:
ISSN:
Official URL:
www.artsakhlib.am
Additional Information:
Melkumyan Kristine, Мелкумян Кристине
Title:
Կլեոպատրա Սարաֆյանի «Գիրք, որ կոչի բանալի գիտութեան» դասագիրքը (1788 թ.)
Other title:
Kleopatra Sarafyan’s Textbook «The Book Called the Key Knowledge» (1788) ; Учебник Клеопатры Сарафян «Книга, призывающая к ключевой науке» (1788г.)
Creator:
Subject:
Uncontrolled Keywords:
Հայ-ռուսերեն զրուցարան ; Պետերբուրգի հայկական տպարան ; դասագիրք ; լուսավորական միապետություն ; Մովսես Սառաֆյան ; Գրիգոր Խալդարյան ; այբուբեն ; երկլեզու դասագիրք ; Տերունական աղոթք
Abstract:
Սույն հոդվածի նպատակն է ցույց տալ, թե ինչպես Պետերբուրգի հայկական տպարանի հայերենի դասագրքերով շարունակվեցին 16-րդ դարից սկզբնավորված հայերեն տպագիր դասագրքերի կազմման սկզբունքները: Ըստ այդ սկզբունքների՝ ներկայացվում էր հայոց այբուբենը տարբեր տառա-տեսակներով և յուրաքանչուր տառի անվանմամբ ու արտասանությամբ: Ինչպես նախորդ համառոտ դասագրքեր-ինքնուսույցներում, այստեղ ևս քերականական կանոններ չկան: Ընթերցողը լեզուն գործնական ձևով պետք է սովորեր ընթերցանության համար նախատեսված բաժնում դրված կրոնական և գրական տեքստերից: Հոդվածում խնդիր է դրված վեր հանել այս դասագրքի՝ գրականության հետ կապված շերտը, որն արտահայտվում է գեղարվեստական գրականությանը առավել բնորոշ բառերի կիրառմամբ, ինչպես նաև գրքի վերջում որպես «Զրուցարան» բերված բաժնի երկխոսություններում: Հոդվածը գրված է վերլուծական, պատմական և համեմատական մեթոդների կիրառմամբ: Դասագիրքը նաև այն յուրահատկությունն ունի, որ երկլեզվյան է, ինչպես նաև նրանում կրոնախրատական տեքստերից բացի տեղ են գտել հասարակական վերափոխմանն ուղղված գաղափարներ, որոնք արտահայտվել են եկատերինյան ժամանակաշրջանի լուսավորական միապետության ըմբռնումների շրջանակում: Հոդվածում հանգում ենք այն եզրակացությանը, որ այս դասագիրքը ոչ թե ընդհանրապես ուսումնական ձեռնարկ է, այլ գրված է ժամանակի կենդանի կյանքի լեզվական իրողությունների հաշվառմամբ:
The purpose of this article is to reveal the way the principles of Armenian printed textbooks originating in the 16th century, were continued with the Armenian textbooks of the Petersburg Armenian printing house. According to these principles, the Armenian alphabet was presented in different fonts and with the name and pronunciation of each letter. As with the previous short textbooks, there are no grammar rules. The reader had to learn the language in a practical way from religious and literary texts in the reading section. The article is aimed to highlight the literature-related layer of this textbook, which is expressed by the use of words most typical of fiction, as well as in the dialogues of the section called "Conversation" at the end of the book. The article is written by using analytical, historical and comparative methods. The uniqueness of the textbook analyzed also lies in the fact of being bilingual, as well as, in addition to religious texts, it also contains ideas aimed at social transformations, which were expressed within the framework of ideas about the Enlightenment monarchy of the Enlightenment era. In the article, we come to the conclusion that this textbook is not an educational manual at all, but is written taking into account the linguistic realities of the living life of the time.
Цель данной статьи ‒ показать, как принципы армянских печатных учебников, берущих начало в VI веке, были продолжены и воплощены в армянских учебниках Петербургской армянской типографии. Согласно этим принципам, армянский алфавит был представлен разными шрифтами и с названием и произношением каждой буквы. Как и в предыдущих кратких учебниках, здесь нет правил грамматики. Читатель должен был выучить язык на практике по религиозным и литературным текстам, представленным в разделе для чтения. Задачей статьи является выделение литературоведческого пласта данного учебника, который выражается в использовании слов, наиболее характерных для художественной литературы, а также в диалогах раздела под названием «Беседа», помещенных в конце книги. Статья написана с использованием аналитического, исторического и сравнительного методов. Отмечается, что уникальность данного учебника заключается в том, что он двуязычен, а также, помимо религиозных текстов, содержит также идеи, направленные на социальные преобразования, которые были выражены в рамках представлений о монархии эпохи Просвещения. В статье мы приходим к выводу о том, что данный учебник вовсе не является учебным пособием, а написан с учетом языковых реалий живой жизни того времени.
Place of publishing:
Երևան