Publication Details:
Journal or Publication Title:
Գիտական Արցախ=Scientific Artsakh=Научный Арцах
Date of publication:
Number:
ISSN:
Official URL:
www.artsakhlib.am
Additional Information:
Hovhannisyan Gayane, Оганнисян Гаяне
Title:
Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի ժողովրդագրական պատկերը պայմանավորող գործոնները 1940-1950-ական թթ․
Other title:
Factors Determining the Demographic Picture of the Nagorno-Karabakh Autonomous Region (1940s-1950s) ; Факторы, определяющие демографическую картину Нагорно-Карабахской Автономной Области в 1940-1950-х годах
Creator:
Subject:
Uncontrolled Keywords:
Հայրենական պատերազմ ; ժողովրդագրական հետևանքներ ; 1949 թ․ հայ բնակչության աքսոր ; ադրբեջանական բնակչության վերաբնակեցում ; աշխատուժի հավաքագրումներ ; ժողովրդագրական քաղաքականություն ; ժողովրդագրական պատկեր
Abstract:
Հոդվածի նպատակն է բացահայտել Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզի ժողովրդագրական պատկերը պայմանավորող հիմնական գործոնները 1940-1950-ական թվականներին։ Հետազոտության խնդիրներն են` ուսումնասիրել ինքնավար մարզում Հայրենական պատերազմի, ադրբեջանական բնակչության վերաբնակեցման, 1949 թ․ հայ բնակչության աքսորի ժողովրդագրական հետևանքները, ներկայացնել քննարկվող ժամանակաշրջանում ադրբեջանական իշխանությունների կողմից մարզում իրագործվող ժողովրդագրական անուղղակի քաղաքականության դրսևորումները։ Հետազոտությունն իրականացվել է արխիվային փաստաթղթերի, վիճակագրական աղբյուրների, համամիութենական մարդահամարների, մասնագիտական գրականության հիման վրա։ Ուսումնասիրության ընթացքում կիրառել ենք արխիվային վերլուծության, պատմականության և նկարագրական մեթոդները։ Ուսումնասիրելով թեման՝ եկել ենք այն եզրակացության, որ 19401950ական թթ․ ԼՂԻՄ ժողովրդագրական գործընթացները պայմանավորող գործոնները կարելի է բաժանել երկու խմբի։ Առաջին խումբը վերաբերում է համամիութենական ռազմաքաղաքական գործընթացներին և ներառում է Հայրենական պատերազմի ժողովրդագրական կորուստներն ու հետևանքները, ինչպես նաև 1949 թ․ Խորհրդային Միության բարձրագույն իշխանությունների կողմից կազմակերպված հայ բնակչության զանգվածային աքսորը։ Մարզի ժողովրդագրական պատկերը պայմանավորող գործոնների երկրորդ խմբի մեջ են մտնում ադրբեջանական իշխանությունների այնպիսի ձեռնարկումները, ինչպիսիք էին պատերազմական տարիներին և հետպատերազմյան շրջանում մարզի աշխատուժի հավաքագրումները, հետպատերազմյան տարիներին ադրբեջանական բնակչության վերաբնակեցումները ինքնավար մարզի տարածքում, ադրբեջանական գյուղերի ձևավորումը, մարզի սոցիալտնտեսական զարգացման դանդաղեցումը։
The purpose of the article is to identify the main factors determining the demographic picture of Nagorno-Karabakh in the 1940s-1950s. The objectives of the study are to present the demographic consequences of the Patriotic War, the resettlement of the Azerbaijani population and the deportation of the Armenian population in 1949․ One of the objectives of the study is to present the manifestations of the indirect demographic policy pursued by the Azerbaijani authorities in the region. The study was conducted on the basis of archival documents, statistical sources, all-Union censuses, and professional literature. In the course of the study, the methods of archival analysis, historicism, descriptive and narrative analysis were used. Studying the topic, we came to the conclusion that in the 1940s-1950s. the factors determining the demographic processes of Nagorno-Karabakh can be divided into two groups. The first group refers to all-Union military-political processes and includes the demographic losses and consequences of the Patriotic War, as well as deportation of the Armenian population in 1949. Another group of factors determining the demographic picture of the region includes the initiatives of the Azerbaijani authorities, such as the resettlement of the Azerbaijani population in the territory of the autonomous region, the formation of Azerbaijani villages, the recruitment of the labor force of the region, the slowdown of the socio-economic development of the region.
Цель статьи ‒ выявить основные факторы, определявшие демографическую картину Нагорного Карабаха в 1940-1950-е гг. Одной из задач исследования является изучение демографических последстви Отечественной войны, переселения азербайджанского населения и депортации армянского населения в 1949 г. Следующая задача ‒ представить проявления опосредованной демографической политики, проводимой властями Азербайджана в области. Исследование проводилось на основе архивных документов, статистических источников, всесоюзных переписей, специальной литературы. В ходе исследования исползовались методы архивного анализа, историзма, описательного и нарративного анализа. Изучая тему, мы пришли к выводу, что в 1940-1950-е гг. факторы, определяющие демографические процессы в Нагорном Карабахе, можно разделить на две группы. Первая группа относится к общесоюзным военно-политическим процессам и включает в себя демографические потери и последствия Отечественной войны, а также массовую депортацию армянского населения в 1949 г.. Другая группа факторов, определяющих демографическую картину области, включает в себя такие инициативы азербайджанских властей, как переселение азербайджанского населения на территорию автономной области в послевоенные годы, набор рабочей силы oбласти, замедление социально-экономического развития региона.
Place of publishing:
Երևան