Ինչպես Արարատ լեռը, Վանա ծովը, այնպես էլ Բինգյոլը, որպես կորուսյալ հայրենիքի սրբազան մաս' միշտ հուզել է հայ մարդուն, այն գովերգել են բոլոր ժամանակների գուսան-աշուղներն ու բանաստեղծները (Զիվանի, Շահեն, Ա. Իսահակյան, С Շիրազ): Այդ «Բինգյոլ»-ների շարքում իր բացառիկ դերն ու արժեքն ունի Կոմիտասի ձայնագրած «Մշեցոց Բինգյոլ»-ը, որն իր բոլոր տվյալներով արժանի է դասվելու կոմիտասյան ֆոլկլորային խոշոր հայտնագործությունների շարքին: Այն մեզ հասած նշված տարեթիվ ունեցող ամենավաղ գրառումն է (հոկտեմբերի 13, 1891 թ.), և ինչպես բնութագրում է Ռ. Աթայանը' նվագարանային բնույթի վոկալ իմպրովիզացիա է, որն աղեսներ ունի քնարական-էպիկական, վիպական, պանդխտության, ալւսգյոզլուների և աշուղական երգերի հետ:
Бингёл, так же, как священная гора Арарат, озеро Ван, для каждого армянина является символом потерянной Родины и продолжает волновать и будоражить сердца. Во все времена его восхваляли народные сказители - ашуги, гусаны и поэты: Дживани, Шаэн, Аветик Исаакян, Ованнес Шираз и др. Среди многих «Бингёл»-ов особое место занимает запись Комитаса «Мушский Бингёл» («Մշեցոց Բինգյոլ»), который можно причислить к значимым этнографическим достижениям Комитаса. Это практически первый образец из дошедших до нас записей Комитаса, где указано точное время фиксации (13 октября, 1891 г.) и по определению видного ученого и комитасоведа Роберта Атаяна более уместно называть «балладой» или «песней-поэмой». Комитасовский «Бингёл» относится к произведениям инструментального типа с импровизационно развивающейся мелодикой, которые по структуре, ладовому строению и стилистике являются отдельным видом песенного творчества западных армян, имеющего непосредственное родство с протяжными песнями так называемых «алагезлу».
Like the Mount Ararat and the Lake Van, the image of Bingyol as a divine part of the lost fatherland has always been haunting Armenian minds; it has been praised by gusans and ashooghs and poets of all times (Jivani, Shahen, Avetik Isahakian, Hovhannes Shiraz). In that row of Bingyols Komitas’ “Mshetsots Bingyol” is a remarkably valuable sample of Armenian folk songwriting tradition, and qualifies for being classified among Komitas’ most notable findings in folklore studies. It is the earliest dated recording to have persevered to our days (13 October 1891); Robert Atayan described Bingyol as a vocal improvisation, which is essentially instrumental, and pointed to its possible connections to lyrical and epic traditions of songs of the pilgrims, alagyozlus, and ashooghs.