Object structure

Привлекательность социальных программ и турбулентность колебания уровня рождаемости в РА ; Attractiveness of Social Programs and Birth Rate Fluctuation in the Republic of Armenia

պտղաբերության գործակից ; նպաստներ ; ծնելիության խթանում ; արձակուրդ ; երեխաների խնամք ; ճկուն աշխատանքային ժամանակացույց

20-րդ դարի վերջին աշխարհում արձանագրվել է համաշխարհային ծնելիության մակարդակի նվազման միտում: Ըստ ՄԱԿ-ի կանխատեսումների՝ 21-րդ դարի կեսերին համաշխարհային պտղաբերության անկումը կշարունակվի, և 2045-2050 թթ. վերարտադրողական տարիքի մեկ կնոջ հաշվով ծնված երեխաների միջին թիվը կամ, որ նույնն է, պտղաբերության գործակիցը կկազմի 2.2, իսկ 2100 թ.-ին՝ 1.9: Ուստի պատահական չէ, որ ծնելիության ցածր մակարդակ ունեցող բազմաթիվ երկրներ այս առումով ձեռնարկել են խթանող միջոցառումներ: Աշխարհի գրեթե բոլոր երկրներում, այդ թվում՝ ՀՀ-ում, ծնելիության խթանման սոցիալ-ժողովրդագրական քաղաքականության շրջանակում իրականացվում են հիմնականում երկու խումբ միջոցառումներ՝ օրենսդրորեն սահմանված արձակուրդներ և նպաստներ: 20-րդ դարի կեսերին ՀՀ-ում վերարտադրողական տարիքի մեկ կնոջ հաշվով ծնված երեխաների միջին թիվը 4.7-ից նվազել և 2020 թ.-ին կազմել է 1.66: Այսինքն՝ ՀՀ-ում դիտարկվող ժամանակահատվածում արձանագրվել է նեղացված վերարտադրություն, բացի այդ, չպետք է մոռանալ նաև աղքատության, արտագաղթի, գործազրկության բարձր մակարդակի և Արցախյան պատերազմի ու համավարակի բացասական հետևանքների մասին: Ծնելիության անկման միտումների պահպանման դեպքում մոտ ապագայում Հայաստանը հայտնվելու է շատ ավելի վտանգավոր վիճակում, քանի որ վերարտադրողական տարիքի բնակչությունն անընդհատ նվազելու է, ինչն իր հերթին հանգեցնելու է բնակչության վերարտադրության հնարավորության նվազմանը: Հետևաբար՝ հրատապ են դառնում ՀՀ-ում ծնելիության մակարդակի բարձրացման՝ գործող ծրագրերի վերանայումը և դրանք առավել գրավիչ դարձ նելու ուղղությամբ համապատասխան քայլերի ձեռնարկումը: Հոդվածը ՀՀ-ում և արտասահմանյան մի շարք երկրներում ծնելիության մակարդակի անկման պատճառների, ազգային կառավարությունների կողմից ծնելիության խթանման ուղղությամբ իրականացվող միջոցառումների, ծնելիության մակարդակի վրա դրանց ունեցած ազդեցությունների վերլուծության մասին է:
С конца 20 века в мире отмечается тенденция к снижению глобальной фертильности. По прогнозам ООН, в середине XXI века продолжится снижение мировой рождаемости и в 2045-2050 годах среднее число детей, рожденный от одной женщины репродуктивного возраста, составит 2,2, а в 2100 году - 1,9. Следовательно, многие страны мира приняли меры по стимулированию рождаемости. Почти во всех странах мира, в том числе и в Республике Армения, социально-демографическая политика поощрения рождаемости реализуется в основном двумя группами мер: установленные законом отпуски и пособия. Начиная с середины 20 века коэффициент рождаемости (среднее число детей, рожденный от одной женщины репродуктивного возраста) в Армении снизился с 4,7 до 1,66 детей в 2020 году. Иными словами, за наблюдаемый период в Армении зафиксировано снижение воспроизводства, кроме того, нельзя забывать о негативных последствиях бедности, эмиграции, безработицы, Арцахской войны и пандемии. Если рождаемость продолжит снижаться, Армения в ближайшем будущем окажется в гораздо более опасном положении, так как численность населения репродуктивного возраста продолжит сокращаться, что в свою очередь приведет к снижению репродуктивной способности населения. Следовательно, становится актуальным пересмотр программ, направленных на повышение рождаемости в Армении, и необходимость сделать их более привлекательными. В статье речь идет о причинах снижения рождаемости в Армении и ряде зарубежных стран, мерах, принимаемых национальными правительствами для повышения рождаемости, и их влиянии на рождаемость.
Since the end of the 20th century, the world has registered a decline in the global fertility rate. According to UN forecasts, the fertility decline rate in the world will continue up to mid 21st century and by 2045-2050 the average number of births to a woman of reproductive age will be 2.2, and in 2100 - 1.9. Consequently, many countries around the world have adopted measures to promote the birth rate. In almost all the countries, including the Republic of Armenia, the socio-demographic policies of birth promotion is mainly implemented through two methods: legally defined vacations and benefits. In the mid-20th century, the fertility rate (the average number of children a woman would bear in her lifetime if she experienced the current age-specific fertility rates throughout her reproductive years) in Armenia decreased from 4.7 births, and in 2020 it was already at 1.66. During the observed period, the decline in the reproduction rate was registered in the country, this was also negatively impacted by poverty, emigration, high unemployment, the Artsakh war and the pandemic. If the birth rate continues to decline, Armenia will be in a much more dangerous position in the near future, as the population of reproductive age will continue to decline, which, in turn, will lead to a decrease in the reproductive capacity of the population. The paper addresses the reasons, measures taken to improve and their impact on the decline of the birth rate both in Armenia and in a number of foreign countrie

ՀՊՏՀ «Տնտեսագետ» հրատ․

Հոդված

pdf

էջ 40-51

Նյութը վերցված է Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի կայքից։