Publication Details:
Journal or Publication Title:
Հայաստանի բժշկագիտություն = Медицинская наука Армении = Medical Science of Armenia
Date of publication:
Volume:
Number:
ISSN:
Official URL:
Additional Information:
Title:
Other title:
Շիրակի և Գեղարքունիքի մարզերի (Հայաստան) ուշ բրոնզե և վաղ երկաթե դարի բնակչությունը ըստ հնէաախտաբանության ; Late Bronze and Early Iron Age Population From Shirakand Gegharkunik Regions (Armenia)According to Paleopatology
Creator:
Худавердян, А. Ю. ; Енгибарян, А. А. ; Матевосян, Р. Ш. ; Варданян, Ш. А. ; Хачатрян, А. А. ; Петросян, Л. А.
Corporate Creators:
Институт археологии и этнографии НАН РА ; Ереванский государственный медицинский университет им. М. Гераци ; Ширакский краеведческий музей
Contributor(s):
Պատ․ խմբ․՝ Բ․ Ա․ Ֆանարջյան (1961-1977) ; Ի․ Ք․ Գևորգյան (1978-1988) ; Ռ․ Պ․ Ստամբոլցյան (1989-1994) ; Գլխ․ խմբ․՝ Վ․ Պ․ Հակոբյան (1995-2007) ; Յու․ Թ․ Ալեքսանյան (2008-2018)
Subject:
Uncontrolled Keywords:
Армения ; эпоха бронзы ; краниология ; краниоскопия ; одонтология ; палеопатология
Coverage:
Abstract:
Изучение палеопатологических особенностей древнего населения Армении сегодня становится все более популярным направлением в медицинской и исторической науке. Исследование костных останков человека и анализ характера распространения различного рода заболеваний, фиксация различного рода травм и искусственных модификаций позволяют исследователям по-новому взглянуть на специфику хозяйственно- культурной жизни и особенности социальной адаптации популяций к окружающей среде. Палеопатологических исследований населения эпохи поздней бронзы и раннего железного века с территории Армении, проведено не много. В каждом случае материалы данной эпохи уникальны и имеют свои особенности, что связано со спецификой ареала обитания, образом жизни и численностью выборки. Материалом для данного исследования послужили костные останки с территории двух областей Армении – Гехаркуникской (Норатус) и Ширакской (Лернакерт, Маисян и Кети).
Ուսումնասիրվել են Հայաստանի Հանրապետության տարածքից հայտնաբերված ուշ բրոնզե և վաղ երկաթե դարաշրջանի պեղումների ընթացքում ձեռք բերված մարդաբանական հավաքածուները։ Բացահայտվել են գլխի միտումնավոր և ոչ միտումնավոր ձևափոխումներ: Ոսկրերի վրա առկա են ծակոտկեն (պորոտիկ) հիպերոստոզ, բորբոքային հիվանդություններ, վնասվածքներ: Կմախքներից մեկի վրա հայտնաբերվել է գլխատման դեպք: Այս երևույթը Հայաստանի տարածքում հայտնի է դեռևս վաղ բրոնզե դարից։ Բորբոքային պրոցես, մասնավորապես մաստոիդիտ, առկա է 16 անհատների մոտ: Ատամների վրա հայտնաբերվել են գծային էմալի հիպոպլազիա, ատամի ոսկրափուտ (կարիես), ատամների կորուստ: Այս բոլոր ատամնածնոտային հիվանդությունների զարգացումը հավանաբար փոխկապակցված է սննդակարգի առանձնահատկությունների, կենսակերպի և շրջակա միջավայրի պայմանների հետ: Ընդհանուր առմամբ մարդաբանական համեստ նյութի ուսումնասիրությունը թույլ է տալիս խոսել ուշ բրոնզե և վաղ երկաթե դարաշրջանի բնակիչների նստակյացության մասին, ինչը հաստատվում է ոսկորների վրա բորբոքային պրոցեսների առկայությամբ։
The article presents preliminary results of an anthropological research of human bone remains obtained during excavations of Late Bronze and Early Iron Ages monuments on the territory of the Republic of Armenia. Cases of deliberate artificial modifications of skulls and unintentional deformations were observed. The structure of the paleopathological profile of the sample is dominated by porotic hyperostosis, inflammatory diseases and injuries. A decapitation was found on one of the skeletons. This phenomenon has been known in Armenia since the early Bronze Age. Inflammatory processes, particularly mastoiditis, are present in 16 individuals. Antemortem teeth loss, linear enamel hypoplasia, caries were detected. The development of all these dental diseases is probably related to the peculiarities of the diet, lifestyle and environmental conditions. In general, the study of modest anthropological material allows us to speak about the settled populations of the Late Bronze Age, Early Iron Age, which is confirmed by the presence of inflammatory processes on the bones.
Place of publishing:
Երևան