Ցոյց տուր կառուցուածքը

«Մշակ»-ը եղել է կովկասահայ լիբերալ-բուրժուական հոսանքի կարևոր օրգան։ Այդ հոսանքի գաղափարախոսն էր Գրիգոր Արծրունին (1845-1892թթ.)։ Նա է հիմնել և խմբագրել (1872-1892թթ.) «Մշակ» լրագիրը, որի անունով «մշակականներ» էին կոչվում հիշված հոսանքին պատկանողները։ «Մշակ»-ին աշխատակցել են Մելիքզադեն (Րաֆֆի), Գ. Չմշկյանը, Ա. Արասխանյանը, Գ. Սունդուկյանը, Սպ. Սպանդարյանը (Յունուս) , Հ. Աբելյանը, Պ. Պռոշյանը, Ա. Ծատուրյանը, Ա. Արփիարյանը (Հայկակ), Սյուլուկը (Ռ. Պատկանյան), Փ. Վարդանյանը, Մ. Միանսարյանը, Ս. Արծրունին, Գ. Բաշինջաղյանը, Շիրվանզադեն, Լեոն, Ստ. Մալխասյանը, Վ. Փափազյանը, Ն. Բյուզանդը և այլոք:

Երկրորդ մասի վերջը. Հարկեր և հողային հարաբերությիւններ; Բէգեր; Թիւրքաց օրէնքները եւ թիւրքաց կամայականութիւն; Բերլինի կօնգրէսը; Եւրօպայի անծանօթութիւնը հայերի քաղաքակրթական յատկութիւնների հետ; Եւրօպական քաղաքական սկզբունքը.զէնքեր եւ ապստամբութիւն, որպէս պայման ազգերի վերածնութեան; Հայոց բնաւորութեան յատկանիշ մի գիծ. խաղաղ կուլտուրական մաքառումն, փոխանակ զինված կռւի:

Թիֆլիս

տպ. Ա. Ա. Միխելսօնի