Object structure

The Hay Horoms in the Whirlpool of the Massacres of Christians in the Late19th – Early 20th Centuries ; Хай Хоромы в водовороте резни христиан конца 19-го – начала 20-го века

Հայոց ցեղասպանություն ; Հայոց պատմություն

Մեծ եղեռն ; հույների ցեղասպանություն ; համիդյան կոտորածներ, ; հայ հոռոմներ ; ուղղափառ հայեր ; Արևմտյան Հայաստան ; Չմշկածագ ; Բյութանիա ; Իզմիթ

Դարերի ընթացքում ուղղափառ (օրթոդոքս) հայերը, կամ այսպես կոչված «հայ հոռոմները», դիմագրավել են նույն մարտահրավերներին, ինչ և ողջ հայ ժողովուրդը: Լինելով էթնիկապես հայ, իսկ դավանապես պատկանելով Rum millet-ին՝ ուղղափառ հայերն ենթակա էին նաև այն գործընթացներին, որոնք վերաբերում էին թուրքահպատակ հույն ժողովրդին: Այդ իսկ պատճառով նրանք հայտնվեցին Օսմանյան կայսրության թե՛ հայահալած և թե՛ հունահալած քաղաքականության հորձանուտում: Ուստի կարևոր է 19-րդ դ. վերջում և 20-րդ դ. սկզբում հայ հոռոմների և մյուս քրիստոնյաների դեմ իրականացված ցեղասպանությունների կապի վերհանումն ու լուսաբանումը: Սույն հոդվածը, որը հիմնված է հայերեն ու հունարեն ինչպես տպագիր, այնպես էլ արխիվային անտիպ վկայությունների վրա, այդ ուղղությամբ առաջին փորձն է:
The Orthodox Armenians or so-called Hay Horoms (Armenian Romans) in the late 19th – early 20th centuries were compactly settled in Western Armenia, namely in the villages of Vank, Dzorak, Shrzu and Musheghka in Akn district, in the villages of Mamsa, Sedrka and Khenderkik in Chemishkatsag district, as well as in the village of Hoghus in Kamakh region. Apart from this, the migrants from Akn and Hoghus resided in the villages of Ortakyöy, Khudi and in other places of Izmit province (historical Bithynia). During the Hamidian massacres in 1895-1896 the Orthodox Armenians did not suffer great loss. However, after these events, the process of Hellenization started to strengthen among the Hay Horoms, so that in the early 20th century they were no longer considered as Orthodox Armenians, but Armenian-speaking Greeks. For this reason they avoided the horrors of the Armenian Genocide except the Hoghus village whose habitants leø their homeland to avoid being deported. Later the survived villagers immigrated to Greece. In the summer of 1920 the Hay Horoms of the Izmit province, approximately 10,000 people, were perished and their villages were destroyed. As regards the few Orthodox Armenians of Akn and Chemishkatsag regions, according to the Treaty of Lausanne (1923) they emigrated from Turkey to Greece with the Greek population of Asia Minor.
Православные армяне или так называемые хай хоромы (армяне-ромеи) в конце 19-го – начале 20-го вв. компактно проживали в Западной Армении, именно в деревнях Ванк, Дзорак, Шрзу и Мушегка Акнской области, в деревнях Мамса, Седрка и Хндркик Чимишкацагской области, а также в деревне Хогус области Ерзынка. Кроме того, выходцы из Акна и Хогуса проживали в поселках Ортакёй, Худи и в иных местах Измитского вилайета (историческая Вифиния). Во время резни армян, учиненной при султане Амбул Гамиде II в 1895-1896 гг. хай хоромы, не понесли особых потерь, однако после резни среди них усилились процессы эллинизации, из-за чего в начале 20-го в. они уже считались не армянами, а армяноязычными греками. Как таковые, православные армяне избежали ужасов Геноцида армян 1915 г., за исключением деревни Хогус, жители которой, спасаясь от депортации, покинули родные места. Впоследствии выжившие хогусцы мигрировали в Грецию. Летом 1920 г. массовому уничтожению подверглись хай хоромы Измитского вилайета, общей численностью около 10,000 человек. Что касается немногочисленных православных армян Акнской и Чимишкацагской областей, то согласно Лозаннскому мирному договору 1923 г. они были переселены в Грецию вместе с греческим населением Малой Азии.

Երևան

ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ

click here to follow the link