ՀՀ ԳԱԱ Տեղեկագիր: Գիտություններ երկրի մասին =Proceedings of the NAS RA: Earth Sciences
Саакян Н. А., Мкртумян А. С., Григоян Г. Р., Սահակյան Ն. Ա., Մկրտումյան Ա. Ս., Գրիգորյան Գ. Ռ.
Анализ последствий изменения климата в контексте климатической справедливости в бассейне реки Дебед Республики Армения и общественная осведомленность об этом ; ՀՀ Դեբեդ գետի ավազանում կլիմայի փոփոխության հետևանքների վերլուծություն` կլիմայական արդարության համատեքստում և դրա վերաբերյալ հանրային իրազեկում
Պատ․ խմբ․՝ Ի․ Գ․ Մաղաքյան (1957) ; Ա․ Հ․ Գաբրիելյան (1958-1966) ; Ն․ Ի․ Դոլուխանովա (1967-1970) ; Է․ Ա․ Խաչատրյան (1970-1975) ; Ա․ Տ․ Ասլանյան (1976-1984) ; Ա․ Հ․ Գաբրիելյան (1985-1993) ; Բ․ Կ․ Կարապետյան (1994-2000) ; Գլխ․ խմբ․՝ Ռ․ Տ․ Ջրբաշյան (2001-2017)
Climate change has become a contemporary issue globally, regionally and locally. The aim of the paper is to discuss the effects of "climate in/justice‖ related to extreme weather impacts and local inhabitants’ poverty in Debed river basin in the Republic of Armenia (RA). Based on analysis of available scientific literature, we notice that climate change already affected the air temperature (+1,3oC), precipitation (about - 10%), average annual water volume of river (decreased by 16 million m3 ), and extreme weather conditions in the basin during last decade. We considered climate inequality issues according to four principles of Mary Robinson Foundation of the research area, which is the novelty of our paper. Debed river basin is affected by climate change negatively. The natural environment and the local population have climate justice issues in this area. Future research should stress adaptation and mitigation strategies to find solutions in local, regional and global levels.
Կլիմայի փոփոխությունը դառնում է ժամանակակից խնդիր գլոբալ, տարածաշրջանային և տեղական մակարդակներում: Հոդվածի նպատակն է քննարկել ՀՀ Դեբեդ գետի ավազանում «կլիմայական ան/արդարադատության» հետևանքները` կապված ծայրահեղ եղանակային փոփոխությունների ազդեցության և աղքատության հետ: Հիմք ընդունելով առկա գիտական գրականության վերլուծությունը, մենք նկատում ենք, որ կլիմայի փոփոխությունը արդեն ազդել է օդի ջերմաստիճանի (+ 1,3oC), տեղումների (մոտ -10%), գետի ջրի միջին տարեկան ծավալի (նվազել է 16 մլն մ3-ով) և վերջին տասնամյակում ավազանի եղանակային պայմանների վրա: Մենք ուսումնասիրեցինք հետազոտվող տարածքում կլիմայի անհավասարության խնդիրները` համաձայն Մերի Ռոբինսոն հիմնադրամի չորս սկզբունքների, ինչը սույն հոդվածի նորությունն է: Կլիմայի փոփոխությունը բացասաբար է ազդում Դեբեդ գետի ավազանի վրա: Բնական միջավայրը և տեղական բնակչությունն այս ոլորտում ունեն կլիմայի արդարադատության խնդիրներ: Ապագա հետազոտությունները պետք է ուշադրություն դարձնեն հարմարվողականությանը և խոցելիության մեղմացմանը՝ տեղական, տարածաշրջանային և գլոբալ մակարդակներում լուծումներ գտնելու համար: Изменение климата становится актуальной проблемой на глобальном, региональном и местном уровнях. Целью данной статьи является обсуждение последствий «климатической не/справедливости» в бассейне реки Дебед Республики Армения в связи с воздействием экстремального изменения погоды и бедности. На основе анализа существующей научной литературы отметим, что изменение климата уже повлияло на температуру воздуха (+ 1,3oC), количество осадков (около -10%), среднегодовой объем воды реки (уменьшен на 16 млн м3) и погодные условия в бассейне за последнее десятилетие. Мы исследовали климатическое неравенство в исследуемой области в соответствии с четырьмя принципами Фонда Мэри Робинсон, что является новинкой данной статьи. Изменение климата отрицательно сказывается на бассейне реки Дебед. Природная среда и местное население сталкиваются с проблемами климатической справедливости в этой области. Дальнейшие исследования должны быть сосредоточены на адаптации и уменьшении уязвимости для поиска решений на местном, региональном и глобальном уровнях.
Երևան
oai:arar.sci.am:270909
ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան
ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան
Nov 4, 2024
Jun 11, 2021
70
https://arar.sci.am/publication/295193
Կազմ․՝ Ս. Ս. Զատիկյան Ա․ Մ․ Բարսեղյան
Մխիթարյան, Ա. Կ. Թոռչյան, Մ. Գ. Թոռչյան, Գ. Մ. Թոռչյան, Ա. Մ. Աբրահամյան, Ժ. Ի.
Սահակյան, Լ. Ա. Խաչիկյան, Ա. Ս. Պատ․ խմբ․՝ Բ․ Ա․ Ֆանարջյան (1961-1977) Ի․ Ք․ Գևորգյան (1978-1988) Ռ․ Պ․ Ստամբոլցյան (1989-1994) Գլխ․ խմբ․՝ Վ․ Պ․ Հակոբյան (1995-2007) Յու․ Թ․ Ալեքսանյան (2008-2018)
Ասլանյան, Հ. Ց. Հովհաննեսյան, Ռ.Դ. Հովհաննիսյան, Տ. Ա. Գևորգյան, Ա. Գ. Պատ․ խմբ․՝ Բ․ Ա․ Ֆանարջյան (1961-1977) Ի․ Ք․ Գևորգյան (1978-1988) Ռ․ Պ․ Ստամբոլցյան (1989-1994) Գլխ․ խմբ․՝ Վ․ Պ․ Հակոբյան (1995-2007) Յու․ Թ․ Ալեքսանյան (2008-2018)
Manukyan, A. H. Grigoryan, S. S. Badalyan, A. R. Karapetyan, L. G. Mheryan, G. V. Ghukasyan, M. A. Khachatryan, N. P. Sahakyan, G. F. Պատ․ խմբ․՝ Բ․ Ա․ Ֆանարջյան (1961-1977) Ի․ Ք․ Գևորգյան (1978-1988) Ռ․ Պ․ Ստամբոլցյան (1989-1994) Գլխ․ խմբ․՝ Վ․ Պ․ Հակոբյան (1995-2007) Յու․ Թ․ Ալեքսանյան (2008-2018) Ա․ Կ․ Շուքուրյան (2018-)
Դեմիրճյան, Ս. Մ. Սարգսյան, Ռ. Ս. Պատ․ խմբ․՝ Ի․ Գ․ Մաղաքյան (1957) Ա․ Հ․ Գաբրիելյան (1958-1966) Ն․ Ի․ Դոլուխանովա (1967-1970) Է․ Ա․ Խաչատրյան (1970-1975) Ա․ Տ․ Ասլանյան (1976-1984) Ա․ Հ․ Գաբրիելյան (1985-1993) Բ․ Կ․ Կարապետյան (1994-2000) Գլխ․ խմբ․՝ Ռ․ Տ․ Ջրբաշյան (2001-2017)
Պողոսյան, Դ. Կ. Պատ․ խմբ․՝ Ի․ Գ․ Մաղաքյան (1957) Ա․ Հ․ Գաբրիելյան (1958-1966) Ն․ Ի․ Դոլուխանովա (1967-1970) Է․ Ա․ Խաչատրյան (1970-1975) Ա․ Տ․ Ասլանյան (1976-1984) Ա․ Հ․ Գաբրիելյան (1985-1993) Բ․ Կ․ Կարապետյան (1994-2000) Գլխ․ խմբ․՝ Ռ․ Տ․ Ջրբաշյան (2001-2017)
Galoyan, Ch. L. Chung, S. L. Melkonyan, R. L. Lee, Y. H. Atayan, L. S. Ghukasyan, R. Kh. Khorenyan, R. H. Grigoryan, A. G. Sahakyan, S. S. Avagyan, N. A. Պատ․ խմբ․՝ Ի․ Գ․ Մաղաքյան (1957) Ա․ Հ․ Գաբրիելյան (1958-1966) Ն․ Ի․ Դոլուխանովա (1967-1970) Է․ Ա․ Խաչատրյան (1970-1975) Ա․ Տ․ Ասլանյան (1976-1984) Ա․ Հ․ Գաբրիելյան (1985-1993) Բ․ Կ․ Կարապետյան (1994-2000) Գլխ․ խմբ․՝ Ռ․ Տ․ Ջրբաշյան (2001-2017)