Ամսագրի կամ հրապարակման վերնագիր:

Կոմիտասի թանգարան-ինստիտուտի տարեգիրք = Komitas museum-institute yearbook

Հրապարակման ամսաթիվ:

2020

Հատոր:

Ե

ISBN:

978–9939–9206–9–6

Լրացուցիչ տեղեկություն:

Կապլուն Տատյանա

Այլ վերնագիր:

Կույս–ռազմիկների արքետիպը արևելասլավոնական և գերմանական երաժշտական ավանդույթներում

Աջակից(ներ):

Պատ. խմբ.՝ Տաթևիկ Շախկուլյան

Ամփոփում:

The Celto–Germanic western cultural–historical area and the Central–Eastern mosaic area, which included a complex of the Thracian–Illyrian, Scythian–Sarmatian and Balto–Slavonic unions, embodied in their mythology and culture archaic ideas about specific ethno–areal manifestations of the female principle. In the Neolithic period of the matriarchy epoch, the Indo–European peoples formed the archetypal character of the Great Goddess, which in the Bronze Age disintegrated into a number of female deities with specific qualities and functions. In the pantheon of the Eastern Slavs, the multifunctional nature of the Great Goddess split between Makosh, Lada, Lelia, Mara and other female deities. These female characters represent the archaic type of heroes of the “dark” chthonic nature, which during the change of eras could not withstand the “bright” human world, its social structure and order, as well as the new generation of heroes. This paper examines the general and specific qualities of the Maiden Warriors of two traditions – Eastern Slavonic and Germanic, in order to identify the archetypical commonalities of these characters. Their musical displays in operatic works are discussed with the samples from Modest Mussorgsky, Nikolay Rimsky– Korsakov, Piotr Tchaikovsky, Richard Wagner, and Richard Strauss.
Արևմտյան կելտա– գերմանական մշակութային– պատմական արեալը և կենտրոնական– արևելյան խայտաբղետ արեալը, որը ներառում էր թրակիա– իլիրիական, սկյութա– սամաթիական և բալթյան– սլավոնական միավորումների բարդ խառնուրդը, իրենց դիցաբանության մեջ և մշակույթում մարմնավորել են արխաիկ պատկերացումներ՝ կանացի նախասկզբի էթնիկ– արեալային դրսևորման մասին: Մայրիշխանության դարաշրջանի նեոլիթյան փուլում հնդեվրոպական ժողովուրդների մոտ ձևավորվում է Մեծ աստվածուհու արքետիպային կերպարը, որը Բրոնզի դարում ճյուղավորվում է մի շարք կին–աստվածությունների՝ որոշակի հատկանիշների և գործառույթների առանձնացմամբ: Արևելյան սլավոնների պանթեոնում Մեծ աստվածուհու բազմագործառութային բնույթը մարմնավորել են Մակոշը, Լադան, Լելյան, Մարան և այլ աստվածություններ: Արևելասլավոնական դիցաբանական համակարգում հատուկ տեղ են գրավում պալյանիցա կոչվող դյուցազնուհիները (հերոսուհի– ռազմիկները՝ Զլատոգորկան, Մարինկան, Նաստասյան և այլք), որոնք առկա են հին սլավոնական էպոսում: Նշված կանացի կերպարները ներկայացնում են «մութ », խտոնիկ բնության հերոսների արխաիկ տեսակը, որն էպիկական դարաշրջանների փոփոխության ֆոնի վրա չի կարողանում հակադրվել մարդկային «լուսավոր » աշխարհին, նրա հասարակական կարգուկանոնին, ինչպես նաև դյուցազունների նոր սերնդին: Մի շարք հատկանիշների առումով նկարագրված կերպարներին մոտ է «Երգ նիբելունգների մասին » հին գերմանական պատմական պոեմի դիցաբանական հերոսուհին՝ Բրյունհիլդեն, որն օժտված է նույնպիսի ֆիզիկական հզորությամբ, համառությամբ և ոգու ուժով, ինչպես արևելասլավոնական դյուցազնուհիները: Դիտարկվումե ն վերոնշյալ երկու ավանդույթների կույս–ռազմիկներիը նդհանրություններն ու առանձահատկությունները՝ այդ կերպարների արքետիպային հիմքերի և նրանց ազգային–էթնիկ յուրահատկության բացահայտման նպատակով: Քննարկվում են այդ կերպարների երաժշտական մարմնավորումները XIX դ. երկրորդ կեսի և XX դարի առաջին քառորդի կոմպոզիտորական արվեստում (Մոդեստ Մուսորգսկու, Նիկոլայ Ռիմսկի– Կորսակովի, Պյոտր Չայկովսկու, Ռիխարդ Վագների և Ռիխարդ Շտրաուսի ստեղծագործության օրինակով):

Բովանդակություն:

ԳԼՈՒԽ Դ. Կոմիտաս և ժողովրդական երաժշտություն
CHAPTER IV: Komitas And Folk Music

Հրատարակության վայրը:

Երևան, Բեռլին, Հալլե

Հրատարակիչ:

Կոմիտասի թանգարան-ին-տ. հրատ.

Ձևաչափ:

pdf

Չափեր:

էջ 305-318

Նույնացուցիչ:

oai:arar.sci.am:270885