Publication Details:
Journal or Publication Title:
Գիտական Արցախ=Scientific Artsakh=Научный Арцах
Date of publication:
Number:
ISSN:
Official URL:
www.artsakhlib.am
Additional Information:
Asatryan Gegham, Асатрян Гегам
Title:
Մաքրավանքի՝ 1259 թվականի երկու խաչքարերի հորինվածքային առանձնահատկությունները
Other title:
Distinctive Features of Two Makravank Khachkars of 1259 ; Композиционные особенности двух хачкаров Макараванка 1259 г.
Creator:
Subject:
Uncontrolled Keywords:
Մաքրավանք ; 1259 թ. խաչքարեր ; խաչատակի զարդեր ; վարդյակի առաջին պատկերում ; աստիճաններ ; խաչքարային հորինվածքի՝ իրար բացառողբաղադրիչներ
Abstract:
Հոդվածի հիմնական նպատակն է ցույց տալ Մաքրավանքի՝ 1259 թ-ի. երկու խաչքարերի եզակիությունը, որոնք, ստեղծված լինելով միևնույն թվականին նույն պատվիրատուի պատվերով, կողք կողքի կանգնեցված լինելով մեկ պատվանդանի վրա և ունենալով շարունակական արձանագրություն, իրենց վրա կրում են պատկերագրական եզակի երևույթ՝ խաչատակի աստիճանների ու վարդյակի միաժամանակյա առկայություն: Մեր խնդիրն է ցույց տալ խաչատակի աստիճանների և վարդյակի՝ իբրև խաչքարային հորինվածքի բաղադրիչների ի հայտ գալու շրջանը խաչքարային արվեստում, դրանց կիրառությունները և իրար բացառող բաղադրիչներ լինելը: Հետազոտությունը հիմնականում իրականացվել է վերլուծական-համադրական մեթոդի կիրառմամբ՝ փաստերի վերհանում ու հավաքագրում, վերլուծում ու ամփոփում: Ուսումնասիրության արդյունքում հանգել ենք այն եզրակացության, որ թեև 9-11-րդ դդ. որոշ անցումային տարբերակներում ականատես ենք լինում միևնույն խաչքարի վրա նշված երկու բաղադրիչների առկայությանը, այդուամենայնիվ, սկսած 12-րդ դարից՝ դրանց տեղը հստակորեն ճշգրտվում է. որտեղ պատկերվում է վարդյակ, բացակայում են աստիճանները, և հակառակը, սակայն այլ է խնդրո առարկա խաչքարերի դեպքում, ինչը վկայում է Մաքրավանքի վարպետների կատարողական բարձր վարպետության մասին: Главная цель статьи ‒ показать уникальность двух хачкаров Макраванка 1259 г., которые были созданы в одном и том же году, по заказу одного и того же заказчика, стояли на одном пьедестале, надписи на них продолжают друг друга, на них есть также уникальное явление-пиктограмма: здесь одновременно присутствуют и ступени и розетка. Наша задача ‒ указать время появления ступеней и розеток в искусстве хачкаров как компонента создания хачкара, их применения, а также отметить тот факт, что они являются взаимоисключающими компонентами. Исследование в основном проводилось с использованием аналитико-сравнительного метода, включающего поиск, сбор, анализ и обобщение фактов. В результате исследования мы пришли к выводу, что в 9-11 вв. в некоторых переходных версиях мы видим наличие двух компонентов на одном и том же хачкаре, но тем не менее, начиная с 12 в. их местоположение четко указано, там, где изображена розетка, нет ступеней, и наоборот, при наличии ступеней розетка отсутствует. Хачкары Макраванка отличаются своей оригинальностью. Это свидетельствует о высоком искусстве мастеров Макраванка.
The main purpose of the article is to show the uniqueness of the two khachkars of Makravank. Being created in the same year of 1259, by the order of the same customer, standing side by side on one pedestal and bearing a continuous record, they feature a unique pictorial image on them: the simultaneous presence of the stairs and the rosette. Our task is to show the period the components of the stairs and the rosette emerged as khachkar compositions in the art of khachkar, as well as to pinpoint their application and the fact that they are mutually exclusive components. The research was mainly carried out by the analytical-comparative method: revealing, collecting, analyzing and summarizing the facts. The study resulted in conclusion that though we witness the existence of these two components on the same khachkar in some transitional versions of the 9-11th centuries, since the 12th century their location has been clearly adjusted, so, where the rosette is depicted, there are no stairs under the cross and vice versa. However, the example of Makravank khachkars is different. This testifies to the high performance skills of Makravank masters.
Place of publishing:
Երևան