Следы ритуальных манипуляций на черепе (по антропологическим материалам памятников Ширакской области РА)

Ծիսական բնույթի հետքեր գանգերի վրա (ըստ ՀՀ Շիրակի մարզի հնագիտական հուշարձանների մարդաբանական նյութերի); Marks of Ritual Manipulation on the Skulls (according to anthropological materials of the monuments of Shirak area of RA)

Анаит Худавердян

Գլխ․ խմբ․՝ Մ․ Գ․ Ներսիսյան (1958-1998) ; Վ․ Միքայելյան (1999-2005) ; Գլխ․ խմբ․ պաշտոնակատար՝ Պ․ Մ․ Մուրադյան (2005) ; Ա․ Զաքարյան (2005) ; Գլխ․ խմբ․՝ Ս․ Հարությունյան (2006-2018) ; Ա․ Զաքարյան (2018-)

Auxiliary Sciences of History ; CC Archaeology ; G Geography; Anthropology; Recreation ; GN Anthropology

Խուդավերդյան Անահիտ ; Khudaverdyan Anahit

137-154

Հնագիտական պեղումներով հայտնաբերված մարդկային ոսկրաբանական նյութերը, այդ թվում և գանգերը ուսումնասիրվում են հնէամարդաբանական տարբեր մեթոդներով: Դրանք ցույց են տալիս, որ անտիկ շրջանում և վաղ միջնադարում Շիրակում (Բենիամին, Շիրակավան, Կարմրաքար, Վարդբաղ, Բյուրակն) գոյություն է ունեցել գանգերի արհեստական ձևափոխման (սեղմելու միջոցով այն երկարացնելու) սովորույթ: Նմանատիպ ձևափոխումներ հայտնաբերվել են նաև Մինգեչաուրի, Սամթավրոյի և այլ վայրերի պեղումներից: Այն ունեցել է խորհրդանշական բնույթ՝ ընդգծելով դրա կրողների սոցիալական կարգավիճակը, և ավելի վաղ բնորոշ է եղել սկյութներին ու սարմատներին։ The anthropologists utilized different methods for each skeleton within a cemetery sample. The aspiration to change appearance is peculiar to mankind in such displays, as, for example, the artificial deformation of a head. The custom of deliberate ring deformation of a head was known in ancient and early medieval populations of the Shirak plain (Beniamin, Shirakavan, Karmrakar,Vardbagh, Byurakn). Such deformations were also discovered during excavations of Samtavro and Mingechaur and other regions. The phenomenon of artificial skull modifications identified in ancient burial sites in Armenia clearly points to the emergence of social complexity and class differentiation, and earlier it was documented and widespread among the Sarmatians and Scythians.

ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարան