Վան-Վասպուրականի բնակչության գաղթը Պարսկաստանով 1918 թ. մարտ-օգոստոս ամիսներուն; Миграция населения Вана–Васпуракана через Персию в марте – августе 1918 г.

Գլխավոր խմբագիր՝ Պ. Ա. Չոբանյան (2013-2017) ; Ա. Խառատյան (2017-)

Van-Vaspourakan ; Levon Shaghoyan ; Kosti Hambardzoumian ; Retreat ; Aterpatakan ; Persia ; Mesopotamia

30-45

1917 թուականի Ռուսական Փետրուարեան յեղափոխութենէն ետք, Վասպուրականի մէջ կը ստեղծուի զուտ հայկական ժամանակաւոր ղեկավար մարմին, որուն կը յաջորդէ Շրջանային Վարչութիւն, ապա՝ Կոմիսարիատ, որ Երզնկայի զինադադարէն (Դեկտ. 5, 1917) ետք իր ձեռքը կը վերցնէ Վանի նահանգի թէ՛ քաղաքացիական և թէ՛ զինուորական բոլոր գործողութիւնները: 1918 թ.ի Յունուար 6-ին Վանը կը յայտարարուի ազատ-անկախ հայրենիք և կը ստեղծուի Վասպուրականի երկրորդ կառավարութիւնը: Սակայն, պատերազմական գործողութիւնները կը վերսկսուին, որ կը շարունակուի մինչեւ նոյն թուականի մարտ ամիսը, երբ Վանի զինուրական մարմինը Կովկասէն օգնութիւն ստանալու ոչ մի յոյս ունենալով, հարկադրուած նահանջի հրամանը կուտայ: После Февральской революции 1917 года в Васпуракане был создан временный армянский руководящий орган, вслед за которым было сформировано Областное Управление, затем – Комиссариат. Последний, после Эрзинджанского перемирия (5 декабря, 1917), взял в свои руки вопрос организации военных действий в Ване. 6 января 1918 года Ван был объявлен независимым, и было создано второе правительство Васпуракана. Однако вскоре военные действия были возобновлены и продолжены до марта того же года, когда Ванский комиссариат, потеряв надежду на помощь с Кавказа, отдал приказ об отступлении.

Երևան