@misc{Գաբրիէլեան_Ռաֆիկ_Զէյթունը,
 author={Գաբրիէլեան, Ռաֆիկ},
 address={Ս. Էջմիածին},
 howpublished={online},
 publisher={Մայր Աթոռոյ Սրբոյ Էջմիածնի},
 language={hy},
 abstract={Կիլիկյան Հայաստանի հյուսիս- արեւելյան մասում գտնվող Զեյթունը հայկական բնակավայրի եզակի օրինակ է, որը դարեր շարունակ պահպանել է ինքնավարության որոշակի մակարդակ։ Դրան նպաստել է շրջանի աշխարհագրական դիրքը, որը բնութագրվում էր զառիվայր կիրճերով, լանջերով եւ դժվարամատչելիությամբ։ Սույն աշխատանքը ներկայացնում է պատմական, տեղագրական, ազգագրական եւ երկրատեղեկատվական աղբյուրների, համալիր վերլուծություն՝ Զեյթունի մշակութային միջավայրը վերականգնելու նպատակով։ Հատուկ ուշադրություն է դարձվում դարավանդային համակարգին, ինչպես բնակավայրի կառուցման, այնպես եւ գյուղատնտեսական գործունեության մեջ։ Զեյթունը զարգացել էր որպես ռազմավարական ամրացված կետ՝ նեղ կիրճերի վերահսկողության, կամուրջների առկայության եւ դժվարամատչելի տարածքներ արագ նահանջելու հնարավորության շնորհիվ։ Քաղաքն ուներ դարավանդային՝ սանդղաձեւ կառուցապատում։ Տները կառուցված էին լանջերին, իսկ տանիքներն օգտագործվում էին որպես փողոցներ եւ բակեր։ Երկրագործությունն ուներ երկու հիմնական ճյուղ՝ դաշտավարություն եւ այգեգործություն ։ Դարավանդման միջոցով օգտագործվում էին լանջային տարածքները։ Զեյթունը ոչ միայն տնտեսական, այլեւ մշակութային գործունեության ինքնուրույն շրջան էր։ Հարեւան բնակավայրերից կղզիացած լինելը, ինքնաբավությունը եւ կենսապայմանների առանձնահատկությունները զեյթունցիների մոտ ձեւավորել էին ինքնապաշտպանության եւ ռազմավարական մտածողության հմտություններ։ Եզակի ճարտարապետությունը, տնտեսավարման ձեւերը եւ հանրային կազմակերպությունը Զեյթունը դարձնում էին հայկական մշակույթի՝ լեռնային միջավայրին հարմարվելու վառ օրինակ։ Այսպիսով, ներկայացված ուսումնասիրությունը շեշտում է Զեյթունի կարեւորությունը՝ որպես հայկական լեռնային բնակավայր, որտեղ տարածքը մշակվել է առավելագույն արդյունավետությամբ՝ մարդու աշխատանքի միջոցով, բնական միջավայրի վրա ունեցած ազդեցության շնորհիվ։ Зейтун, расположенный в северо-восточной части Киликийской Армении, представляет собой уникальный пример армянского поселения, сохранившего определённый уровень автономии на протяжении нескольких столетий. Географическое положение региона, характеризующееся крутыми ущельями, склонами и ограниченной доступностью, способствовало формированию особой формы самоуправления и устойчивых форм землепользования. В представленной работе проводится комплексный анализ исторических, топографических, этнографических и геоинформационных источников, с целью реконструкции культурного ландшафта Зейтуна. Особое внимание уделяется системе террасирования, как в строительстве поселения, так и в сельскохозяйственной деятельности. Зейтун развивалось как стратегически укреплённый пункт, благодаря контролю над узкими ущельями, наличию мостов и возможностью оперативного отступления в труднодоступные районы. Город имел ступенчатую, амфитеатральную архитектуру: дома строились по склонам, крыши использовались как улицы и дворы. В сельском хозяйстве различали хлебопашество и садоводство. Земледелие велось на террасированных склонах. Зейтун являлся центром не только экономической, но и культурной активности. Территориальная удалённость, самодостаточность и особые условия жизни сформировали у зейтунцев навыки самозащиты и стратегического мышления. Уникальная архитектура, формы хозяйствования и социальная организация делают Зейтун ярким примером адаптации армянской культуры к горной среде. Таким образом, представленное исследование подчеркивает значение Зейтуна как образца устойчивой горной поселения, где пространство освоено с максимальной эффективностью благодаря труду и взаимодействию с природной средой. Zeytun, located in the northeastern part of Cilician Armenia, is a unique example of an Armenian settlement that maintained a certain level of autonomy for several centuries. The geographical location of the region, characterized by steep gorges, slopes and limited accessibility, contributed to the formation of a special form of self-government and sustainable forms of land use. The presented work provides a comprehensive analysis of historical, topographic, ethnographic and geoinformation sources, in order to reconstruct the cultural landscape of Zeytun. Particular attention is paid to the terracing system, both in the construction of the settlement and in agricultural activities. Zeytun developed as a strategically fortified point, thanks to control over narrow gorges, the presence of bridges and the ability to quickly retreat to hardto- reach areas. The city had a stepped, amphitheater architecture: houses were built on slopes, and the roofs were used as streets and courtyards. In agriculture, a distinction was made between arable farming and gardening. Agriculture was carried out on terraced slopes. Zeytun was the center of not only economic but also cultural activity. The remoteness, self-sufficiency and special living conditions have formed the skills of self-defense and strategic thinking among the Zeytun people. The unique architecture, economic forms and social organization make Zeytun a vivid example of the adaptation of the Armenian culture to the mountain environment. Thus, the presented study emphasizes the importance of Zeytun as an example of a sustainable mountain settlement, where space is developed with maximum efficiency thanks to traditions, labor and interaction with the natural environment.},
 type={Հոդված},
 title={Զէյթունը որպէս դարաւանդային բնակավայր},
 keywords={Պատմութիւն},
}