@misc{Տիգրանյան_Մարիաննա_Արցախի,
 author={Տիգրանյան, Մարիաննա and Սարգսյան, Լինդա},
 address={Երևան},
 howpublished={online},
 publisher={ՀՀ ԳԱԱ},
 abstract={Հոդվածում առաջին անգամ անդրադարձ ենք կատարել արցախյան կատակերգերին՝ շարունակելով Արցախ աշխարհի ավանդական երաժշտության տարբեր ժանրերին նվիրված մեր ուսումնասիրությունների շարքը: Երգիծական երգը հայ ժողովրդական երգաստեղծության սիրված, բայց և քիչ լուսաբանված ժանրերից է, ուստի ստորև ներկայացվող կատակերգերի երաժշտական օրինակների անդրանիկ հրապարակումը, կարծում ենք, կհետաքրքրի ոլորտի մասնագետներին: Դեռևս XIX դ. 40-50-ականներից սկսած՝ Արցախի հարուստ բանահյուսության գրառման և ուսումնասիրության շարունակական աշխատանքներով զբաղվել են նվիրյալ հոգևորականներ (եպիսկոպոս Մակար Բարխուդարյան, վարդապետ Խաչիկ Դադյան), անվանի բանահավաքներ (Բահատրյան եղբայրներ, Կարապետ Մելիք-Շահնազարյան՝ Տմբլաչի Խաչան) և ազգագրագետներ (Երվանդ Լալայան, Ստեփան Լիսիցյան, Ալվարդ Ղազիյան): Եվ կորստից փրկվել է Հայոց աշխարհի պատմական, հնագույն տարածաշրջաններից մեկի՝ Արցախի բազմադարյա բանավոր գրականության հսկայական ժառանգությունը: Այդ կուտակված նյութը գիտական ուսումնասիրությունների մեծ հնարավորություն է տալիս: Ցավոք, նույնը չի կարելի ասել Արցախի ավանդական երաժշտության մասին, որի նպատակային հավաքագրումը երաժշտագետներն իրականացրել են միայն XX դ. 50-ականներից: Ժողովրդական բանավոր գրականության և երաժշտության գոհարների գրառման այդ մեկդարյա ժամանակային տարբերությունը, անշուշտ, իր բացասական հետևանքներն է թողել այն առումով, որ ժողովրդական երաժշտության շատ արժեքավոր նմուշներ պարզապես կորել են: Դրա վառ ապացույցն այն է, որ ազգագրական զանազան աղբյուրներում հրատարակված գեղջկական երգերը մեզ են հասել միայն բանաստեղծական տեքստի ձևով, մինչդեռ դրանց երաժշտական բաղադրյալի մասին մենք պատկերացում չունենք: Сатирические песни – один из популярных, но малоизученных жанров армянского народного песнетворчества. Сбором и изучением арцахского фольклора учёные стали заниматься ещё с середины XIX в. (епископ Макар Бархударян, архимандрит Хачик Дадян), известные исследователи (братья Баатряны, Карапет Мелик-Шахназарян, Тмблачи Хачан), этнографы (Ерванд Лалаян, Степан Лисицян, Алвард Газиян), благодаря чему удалось сохранить огромное наследие устного творчества этого древнего исторического ре-гиона армянского мира. Накопленный материал создаёт возможность и перспективы для научных исследований. К сожалению, этого нельзя сказать о традиционной музыке Арцаха, где полевые работы музыковедами стали осуществляться начиная лишь со второй половины ХХ в. Полевыми работами по сбору музыкального фольклора Арцаха занимались архимандрит Комитас, Григор Сюни, Степан Демурян, Роберт Атаян, Арам Кочарян и Матевос Мурадян. В данной статье в качестве четырех ярких примеров популярных в Арцахе сатирических песен представлены «Нахшун акир» /Прекрасная тётя/ (запись А. Кочаряна, Степанакерт – 1925 г.), «Эй, Урум» (запись Р. Атаяна, «Нагорный Карабах – 1957»), «Тер-тер, мирукд хузир» /Поп, сбрей бороду/ (М. Мурадян, «Нагорный Карабах – 1958») и недавно записанная нами песня «Дерунц Цёрум» /Долина священ-ников/ (НАН РА Институт искусств, Ереван – 2024). Continuing the series of studies devoted to various genres of traditional music of the Artsakh region, this article presents for the first time folk joke songs of Artsakh. Satirical songs are one of the popular but less-studied genres of Armenian folk songwriting, hence the first publication of the musical examples presented below will be of interest to specialists. Archimandrite Komitas, Grigor Syuni, Stepan Demuryan, Robert Atayan and Matevos Mura-dyan made a great contribution to the recording and collection of the musical folklore of Artsakh. Three examples of joke songs popular in Artsakh are considered within the framework of the present study: "Hey! Hurum" (recorded by R. Atayan, Nagorno-Karabakh, 1957), "Terter, mirukd khuzir" (recorded by M. Muradyan, Nagorno-Karabakh-1958) and the recent-ly recorded song "Derunts Tsyorum" (A. Kocharyan Phonothek of the Art Institute of NAS RA, 2024). The collection and study of Artsakh folklore has been practiced by scholars since the middle of the XIX century (Bishop Makar Barkhudaryan, Archimandrite Khachik Dadyan), famous researchers (Baatryan brothers, Karapet Melik-Shahnazaryan, Tmblachi Khachan), ethnographers (Ervand Lalayan, Stepan Lisitsyan, Alvard Ghaziyan), as a result of which a huge heritage of oral art of this ancient historical region of the Armenian world was saved from loss. The accumulated material gives great opportunities and prospects for scientific research. Unfortunately, this cannot be said about the traditional music of Artsakh, where fieldwork by musicologists has been carried out only since the second half of the twentieth century. The hundred-year time difference between the recordings of the pearls of folk oral literature and musical folklore certainly had its negative consequences: many valuable samples of folk music were simply irretrievably lost. The poetic texts of folk songs published in various ethnographic collections, about the musical component of which we have no idea, are a vivid proof. Archimandrite Komitas, Grigor Syuni, Stepan Demuryan, Robert Atayan, Aram Kocharyan and Matevos Muradyan were engaged in fieldwork to collect the musical folklore of Artsakh. In this article are presented four vivid examples of popular satirical songs: "Nakhshun Akir" /Beautiful Aunt/ (recorded by A. Kocharyan, Stepanakert – 1925), "Hey, Urum" (recorded by R. Atayan, "Nagorno-Karabakh – 1957"), "Terter, mirukd khuzir" /Priest, shave off your beard / (M. Muradyan, "Nagorno-Karabakh – 1958") and recently recorded by us song "Derunts Tserum" /Priests' Valley/ (NAS RA Institute of Arts, Yerevan – 2024).},
 type={Հոդված},
 title={Արցախի ավանդական կատակերգերը},
 keywords={Մշակույթ},
}