@misc{Մանուկյան_Լ._Ա._Բացահանքի,
 author={Մանուկյան, Լ. Ա. and Հովակիմյան, Վ. Վ.},
 address={Երևան},
 howpublished={online},
 publisher={«Պոլիտեխնիկ» տպ.},
 abstract={Բնական լեռնալանջով բեռնված «Զանգեզուրի ՊՄԿ» ՓԲԸ Քաջարանի բացահանքի հարավարևմտյան կողի պայմաններում եռաչափ ֆիզիկական մոդելավորմամբ որոշվել է բացահանքի կողի վերին եզրից տարածվող բնական լեռնալանջի առավելագույն բարձրությունը, որի սահմաններում գտնվող լեռնային ապարային զանգվածն ազդում է բացահանքի կողի ապարների լարվածադեֆորմացիոն վիճակի վրա։ Խնդիրը լուծելու համար կիրառվել է մշակված եռաչափ մոդելավորման ստենդը՝ բաղկացած ստորին անշարժ և վերին շարժական պրիզմաներից։ Ցույց է տրվել, որ դիտարկելով բացահանքի կողը և դրանից վեր տարածվող բնական լեռնալանջը՝ որպես ապարային զանգվածի մեկ երկրամեխանիկական ամբողջություն, կայունության հաշվարկային ժամանակակից ծրագրով որոշվել է այդ երկրամեխանիկական ամբողջության հնարավոր սահքի մակերևույթը, որտեղ բացահանքի կողը բնական լեռնալանջը հատում է վերջինիս առավելագույն բարձրությունը բնորոշող մի կետում։ Որոշվել է, որ բացահանքի վերին եզրից տարածվող լեռնալանջը իր ամբողջ բարձրությամբ չի ազդում բացահանքի ուսումնասիրվող կողի ապարային զանգվածի լարվածադեֆորմացիոն վիճակի և կայունության վրա։ В условиях юго-западного борта Каджаранского карьера ЗАО “Зангезурский ММК”, нагруженного естественным склоном горы, трехосным физическим моделированием определена максимальная высота естественного склона горы, простирающегося от верхней бровки борта карьера, в пределах которого масса горных пород влияет на напряженно-деформированное состояние борта карьера. С целью решения поставленной задачи использован трехмерный модельный стенд, состоящий из нижней неподвижной и верхней подвижной призм. На основе проведенных исследований, принимая борт карьера и простирающийся от верхней его бровки естественный склон как одно геомеханическое целое, с помощью современной расчетной программы расчета устойчивости определена возможная поверхность скольжения борта, пересекающая естественный склон в точке, характеризующей его максимальную высоту. Показано, что простирающийся от верхней бровки борта карьера естественный склон со своей полной высотой не влияет на напряженнодеформированное состояние и устойчивость исследованного борта карьера. By implementing 3D physical modeling investigations, the maximum height of the non-exposed mountain slope extending over the last bench of the open-pit overall slope in loading conditions, as an example of the South-West wall of the Qajaran open-pit mine “Zangezur MMC” CJSC is considered, in which the extended rock masses affect the stressstrain state of the inter-wall rock mass. The problem is solved by using the constructed 3D physical modeling stand consists of lower immobile and upper moveable prisms. By considering the open-pit wall and the non-exposed mountain rock mass as one geomechanical environment, assessing the critical slip surface by using the well-known stability analysis software, the maximum height of the mountain slope is determined. It is shown that the natural mountain slope, extending above the last bench of the open-pit wall does not impact on the stress-strain field, and hence the stability, of the inter-wall rock mass of its overall height.},
 title={Բացահանքի կողի կայունության վրա բնական լեռնալանջի ազդեցության առավելագույն բարձրության որոշումը},
 type={Հոդված},
 keywords={Ընդերքօգտագործման տեխնոլոգիաներ},
}