@misc{Պիկիչյան_Հռիփսիմե_Ավանդական,
 author={Պիկիչյան, Հռիփսիմե},
 howpublished={online},
 publisher={ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ.},
 language={hy; ru; en},
 abstract={Հոդվածը նվիրված է Ալ. Սպենդիարյանի տուն-թանգարանում ցուցադրվող սպենդիարոֆոն կոչվող ինքնատիպ նվագարանի ստեղծման պատմությանը, բնութագրմանն ու աղմկային-հարկանային ընտանիքի գործիքների հնագույն տարբերակների հետ համեմատական քննությանը։ Ռուս անվանի բանաստեղծ Մ.Յու. Լերմոնտովի «Երեք արմավենի» բալլադի հիման վրա սիմֆոնիկ պատկեր ստեղծելիս՝ Ալ. Սպենդիարյանը ձգտում էր առավել կենդանի հնչյունավորել շիկացած անապատով անցնող ուղտերի քարավանի ընթացքը: Ուղտերի զանգերի ղողանջի հնչողությունը նվագախմբի միջոցով պատկերելու փնտրտուքներում՝ ստեղծում է կաշվե շրջանակին ամրացված 12 գնդաձև բոժոժներով մի յուրօրինակ գործիք, որն, ի պատիվ կոմպոզիտորի՝ Ն.Ա. Ռիմսկի-Կորսակովն անվանում է սպենդարոֆոն: Բնականաբար, մեծանուն կոմպոզիտորը քաջատեղյակ էր, որ նկարագրվող միջավայրին կամ ժամանակաշրջանին բնորոշ ինքնատիպ ու հարուստ հնչողություն կամ տեմբրային բազմերանգություն ստանալու նպատակով՝ դեռևս 18-րդ դարից, ստեղծագործողները դիմում էին տարբեր երկրներում ու ժամանակներում կիրառվող ավանդա-կան նվագարաններին, ձայն արկանող հնամենի գործիքներին ու հարմարանքներին։ Ալ. Սպենդիարյանի ստեղծած բոժոժավոր նվագարանը համեմատելով Հայաստանի տարբեր պեղավայրերից հայտնաբերված հնագույն զանգակների ու բոժոժների, ինչպես նաև նախաքրիստոնեական ու քրիստոնեական աշխարհիկ ու հոգևոր տոների, ծեսերի ու արարողությունների ընթացքում և անասնապահական մշակույթում տարածված աղմկային-հարկանային նվագարանների ու ձայն արտաբերող հմայական պահպանակների հետ կարելի է եզրակացնել, որ կոմպոզիտորը համակողմանի պատկերացում ուներ հիշյալ նվագարանների գործառույթների ու առանձնահատկությունների վերաբերյալ և, իբրև նորարար, նրա հեղինակած սպենդիարոֆոնն այդ հնամենի նվագարանների «սիմֆոնիզացված» հետնորդն է: Статья посвящена истории создания музыкального инструмента спендиарофон, который экспонируется в доме-музее Александра Спендиаряна. Рассмотрены характерные особенности инструмента и проведен сравнительный анализ с древнейшими образцами из группы ударных шумовых инструментов. Работая над созданием симфонической картины «Три пальмы» на сюжет баллады выдающегося русского поэта Михаила Лермонтова, А. Спендиарян стремился дос-тичь наиболее выразительного звукового изображения идущего по пустыне каравана верблюдов. Пытаясь сымитировать средствами симфонического оркестра звон бубенчиков на верблюжьей упряжи, композитор создал оригинальный инструмент, состоящий из кожаного ремня с прикрепленными к нему двенадцатью шарообразными бубенцами. Н.А. Римский-Корсаков назвал его в честь «создателя» спендиарофоном. Безусловно, выдающийся композитор был прекрасно осведомлен о том, что еще с XVIII века для получения оригинального и богатого звучания, для достижения тембрового многообразия, присущего той или иной среде или эпохе, композиторы обращались к традиционным музыкальным инструментам, применявшимся в разное время в разных странах, а также к старинным шумовым инструментам и устройствам. Сравнивая созданный А. Спендиаряном инструмент с разнообразными бубенцами, колокольчиками и бубенчиками, найденными во время раскопок на территории Армении, с представленными в различных музеях ударными шумовыми инструментами и звуковыми оберегами, применяемыми во время дохристианских и христианских духовных и светских праздников, обрядов и церемоний, а также распространенными в скотоводческих культурах, можно заключить, что композитор имел разностороннее представление о функциях и особенностях подобных инструментов, а следовательно, созданный им новаторский спендиарофон является своего рода «симфонизированным» наследником древних музыкальных инструментов. The article focuses on the history of Spendiarophone, a musical instrument exhibited in the Alexander Spendiaryan House-Museum. The author reviews its specific features and compares it with the most ancient examples from the family of percussion instruments. While working on “Three Palms”, a symphonic picture inspired by the great Russian poet Mikhail Lermontov’s poem, Spendiaryan sought to create the most expressive sound image depicting a caravan of camels walking through the desert. In his efforts to imitate the sound of ringing camel bells by means of a symphony orchestra, the composer created an original instrument consisting of a leather strap with twelve ball-shaped bells fastened to it. In honor of the “creator”, N. Rimsky-Korsakov called it Spendiarophone. No doubt, the great composer was well aware that, from as far back as the XVIII century, in different countries at different times the composers, striving to produce an original and rich sound and achieve the timbre diversity, characteristic of the particular environment or epoch, employed traditional musical instruments, in addition to ancient percussion instruments and devices. Having compared the instrument, created by Spendiaryan, with various bells and jingles from the excavation sites in Armenia, with the exhibited in various museums percussion instruments and sound charms used during pre-Christian and Christian spiritual and secular celebrations, rites, and ceremonies, as well as with those widespread in herding cultures, we concluded that the composer had a comprehensive understanding of the functions and specific features of these instruments. Thereby, the pioneering Spendiarophone he created is a kind of ‘symphonized’ successor to the ancient percussion instruments.},
 title={Ավանդական նվագարանների սիմֆոնիզացված հետնորդը. Սպենդիարոֆոն},
 type={Հոդված},
 keywords={Երաժշտագիտություն, Երաժշտական գործիքներ},
}